MARTA POSTUŁA
Prof. zw. dr hab.
Praktyk, teoretyk, specjalistka w dziedzinie finansów
Serdecznie zapraszam na moją stronę!
O mnie
Uniwersytet Warszawski – Kierownik Katedry Finansów i Rachunkowości na Wydziale Zarządzania, Członek Komisji Senackiej ds. Finansowych w kadencji 2020-2024,
Polska Akademia Nauk – Członek Komitetu Nauk o Finansach na lata 2024-2027
Akademia Leona Koźmińskiego – współpracownik
Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i Globalizacji TIGER – Członek zespołu badawczego
W latach 1999‒2016 pracowała w sektorze publicznym – Ministerstwo Finansów – gdzie kierowała departamentami odpowiedzialnymi za: tworzenie dokumentów strategicznych i koordynację działań związanych z tworzeniem ustawy o finansach publicznych, realizacją polityk społeczno-gospodarczych rządów, ocenę efektywności wydatków publicznych w sektorze publicznym w oparciu mierniki ilościowo, jakościowe, planowaniem średniookresowym oraz pozyskiwanie finansowania na realizację przedsięwzięć, m.in. infrastrukturalnych.
Od 2016 roku związana z sektorem finansowym. Jako ekspert pełni kierownicze stanowiska bezpośrednio podległe zarządowi. Zajmuje się współpracą pomiędzy przedsiębiorcami, domem maklerskim i bankami w zakresie pozyskiwania finansowania inwestycji związanych z realizacją celów zrównoważonego rozwoju. Obszary Jej zainteresowań to w szczególności: strukturyzacja transakcji finansowych, emisja zielonych obligacji oraz inne montaże finansowe z wykorzystaniem współfinansowania ze środków publicznych. W swoim dorobku zawodowym ma zakończone sukcesem emisje zarówno dla przedsiębiorstw, banków jak i jednostek samorządowych.
Edukacja – Ukończone z wyróżnieniem studia magisterskie o specjalizacji organizacja i zarządzanie z ekonomią jako przedmiotem wiodącym. W 2007 r. uzyskała stopień doktora nauk ekonomicznych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Rozprawa doktorska pt. „Zarządzanie finansami publicznymi w Polsce w warunkach transformacji i integracji gospodarczej” przygotowana pod kierunkiem prof. Grzegorza W. Kołodko. Od 2013 r. doktor habilitowany nauk ekonomicznych w dyscyplinie finansów, a w 2020 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadał Jej tytuł profesora nauk społecznych.
Naukowiec i praktyk – Autorka i współredaktorka wielu publikacji książkowych i artykułów z dziedziny finansów, w szczególności z obszaru finansów publicznych i finansów inwestycyjnych.
Przebywała na kilkumiesięcznych stażach m.in. na zaproszenie Ministerstwa Finansów w Japonii, a także instytucji badawczo-naukowych w Anglii oraz Austrii.
Uczestniczyła w licznych krajowych i zagranicznych konferencjach oraz seminariach naukowych.
Była przedstawicielką Polski w grupie ds. jakości finansów publicznych przy Komisji Europejskiej.
Zasiadała w wielu radach nadzorczych, m.in.: PL2012, BGK, Intercity, SKM.
Członkini Grupy Roboczej Senior Budget Officials przy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
Członek grupy roboczej ds. rozwoju rynku zielonych obligacji powołanej w ramach Platformy Zrównoważonych Finansów.
Obszary zainteresowań
Finansowanie zrównoważonego rozwoju – badania skupiają się na uwzględnianiu zrównoważonego rozwoju na etapie podejmowania decyzji inwestycyjnych, a następnie ich finansowania i realizowania. To oznacza konieczność włączania w działania inwestycyjne aspektów ekologicznych, społecznych i zarządzania (ESG). Prowadzone badania nie tylko poszerzają wiedzę na temat zrównoważonego rozwoju, ale dostarczają konkretnych narzędzi i metod. W znaczącym stopniu poszerzają one ocenę opłacalności projektów inwestycyjnych z perspektywy ESG. Obejmują również omówienie alternatywnych źródeł finansowania, które wpisują się w koncepcję zrównoważonego rozwoju, np. finansowanie zielone czy społeczne. Nie zawsze bowiem stopa zwrotu jest jedynym czynnikiem oceny realizowanego projektu inwestycyjnego, także dla instytucji finansowej.
Finanse publiczne – w sektorze prywatnym pieniądze służą ich posiadaczom do pokrywania kosztów procesów produkcyjnych i konsumpcyjnych. Natomiast w sektorze publicznym pieniądze są wykorzystywane do finansowania dóbr publicznych i realizacji funkcji społecznych. Istotne jest zatem określenie kierunków i skali zachodzących przepływów strumieni pieniężnych w gospodarce i ich optymalnego poziomu zaangażowania. Zatem istotnym elementem gospodarowania zasobami powinno być właściwe zmierzenie skutków oddziaływania podejmowanych decyzji wydatkowych na poszczególne sfery życia społeczno-gospodarczego
Zarządzanie finansami publicznymi jest specyficznym procesem, uwzględniającym wiedzę i umiejętności, które muszą łączyć w sobie zarówno podejście technokratyczne jak i społeczne. Innymi słowy korzystanie z narzędzi inżynierii finansowej powinno brać pod uwagę czynniki społeczne. Dla współczesnych badaczy i praktyków, eksplorujących sektor finansów publicznych, zastosowanie odpowiednich technik i instrumentów zrządzania jest nie lada wyzwaniem. Planowanie wieloletnie, budżet zadaniowy, kontrola zarządcza, przeglądy wydatkowe – w różnych postaciach dostosowanych do specyfiki danego kraju, to tylko niektóre stosowane rozwiązania.
Aktualności
PUBLIKACJE
konferencje
Projekty, szkolenia, inne
Managing health through environmental policies. Analysis for European Union countries
„The global ecological crisis is becoming increasingly complex. Environmental degradation inthe form of climate change, environmental pollution and the loss of biodiversity, incombination with limited access to the health care system (further exacerbated by...
Debata na temat znaczenia ryzyka klimatycznego w decyzjach finansowych i inwestycyjnych.
W dniach 29-30 stycznia br. miałam przyjemność prowadzić jeden z paneli w trakcie Jubileuszowej Konferencji Naukowej pt. „Zmiany geopolityczne i ich implikacje dla rozwoju gospodarczego” w której w formule online uczestniczyło trzech laureatów Nagrody Nobla oraz stacjonarnie 57 uczonych i ekspertów, m. in. z USA, Chin, Wielkiej Brytanii, Ukrainy, Rosji i Węgier oraz wybitne osobistości nauk społecznych z czołowych ośrodków naukowych i analitycznych w Polsce.
Finansowanie transformacji energetycznej wymaga współdziałania i zaangażowania środków publicznych i prywatnych
https://www.bankier.pl/wiadomosc/Finansowanie-transformacji-energetycznej-wymaga-wspoldzialania-i-zaangazowania-srodkow-publicznych-i-prywatnych-8721452.html
Aktualności
PUBLIKACJE
Managing health through environmental policies. Analysis for European Union countries
„The global ecological crisis is becoming increasingly complex. Environmental degradation inthe form of climate change, environmental pollution and the loss of biodiversity, incombination with limited access to the health care system (further exacerbated by...
konferencje
Debata na temat znaczenia ryzyka klimatycznego w decyzjach finansowych i inwestycyjnych.
W dniach 29-30 stycznia br. miałam przyjemność prowadzić jeden z paneli w trakcie Jubileuszowej Konferencji Naukowej pt. „Zmiany geopolityczne i ich implikacje dla rozwoju gospodarczego” w której w formule online uczestniczyło trzech laureatów Nagrody Nobla oraz stacjonarnie 57 uczonych i ekspertów, m. in. z USA, Chin, Wielkiej Brytanii, Ukrainy, Rosji i Węgier oraz wybitne osobistości nauk społecznych z czołowych ośrodków naukowych i analitycznych w Polsce.
Projekty, szkolenia, inne
Finansowanie transformacji energetycznej wymaga współdziałania i zaangażowania środków publicznych i prywatnych
https://www.bankier.pl/wiadomosc/Finansowanie-transformacji-energetycznej-wymaga-wspoldzialania-i-zaangazowania-srodkow-publicznych-i-prywatnych-8721452.html
Doświadczenie
Praktyczne
- 05/2022 – obecnie Doradca Zarządu ds. Zrównoważonego Rozwoju
Dom Maklerski BOŚ - 10/2016 – 05/2022 Dyrektor Wydziału Współpracy z Emitentami
Dom Maklerski BOŚ - 02/2016 – 08/2016 Zastępca Dyrektora Departamentu Kolejowego
Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa - 06/2015 – 02/2016 Kierujący Departamentem Rozwoju Kolei
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju - 07/2014 – 05/2015 Zastępca dyrektora Departamentu Budżetu Państwa
Ministerstwo Finansów - 03/2003 – 07/2014 Dyrektor Departamentu (w tym: Reformy Finansów Publicznych; ds. Reformy Finansów Publicznych; ds. Organizacji Jednostek Sektora Finansów Publicznych)
Ministerstwo Finansów - 11/1999 – 02/2003 Od podreferendarza do starszego specjalisty
Wydział Rynku Pracy i Sektora Gospodarstw Domowych w Departamencie Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki
Ministerstwo Finansów
Nauka
- 10/2020 – obecnie Kierownik Katedry Finansów i Rachunkowości
Uniwersytet Warszawki, Wydział Zarządzania - 03/2020 – obecnie Profesor Zwyczajny nauk społecznych
Uniwersytet Warszawki, Wydział Zarządzania - 09/2016 – 11/2023Dyrektor Centrum Przedsiębiorczości Wydziału Zarządzania UW
Uniwersytet Warszawki, Wydział Zarządzania - 02/2014 – 09/2020 Kierownik Zakładu Zarządzania Finansami Przedsiębiorstw
Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania - 10/2013 – obecnie Profesor współpracujący
Katedra Ekonomii, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie - 07/2013 – obecnie Doktor habilitowany nauk ekonomicznych w dziedzinie finansów
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie - 09/2007 – 07/2013 Doktor nauk ekonomicznych
Ekonomia, Wydział Nauk o Przedsiębiorstwie
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie - 09/2006 – 07/2007 Studia Podyplomowe
Podyplomowe Studium Zarządzania Zasobami Pracy, XII edycja
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie - 09/1995 – 07/1999 Magister
Organizacja i Zarządzanie
Prywatna Wyższa Szkoła Biznesu i Administracji
Liczba publikacji
DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
Ciągła aktywność zarówno w nauce, jak i w biznesie owocuje licznymi publikacjami i wystąpieniami podczas różnego rodzaju wydarzeń.
ARTYKUŁY
Przygotowywane artykuły z zakresu finansów, w szczególności poświęcone sferze publicznej.
KSIĄŻKI
Książki będące zarówno wskazówkami dla praktyków, jak i opracowania naukowe i podręczniki.
KONFERENCJE
Od ponad 20 lat aktywny uczestnik konferencji naukowych dotyczących finansów.
Książki
artykuły i rozdziały
Climate policy development and implementation from the Sustainable Development Goals perspective. Evidence from the European Union countries
Governments all over the world are investigating how to mitigate environmental risk and how to address climate policies to achieve sustainable development goals (SDGs). This study focuses on interactions between climate policy development and different SDGs. The study analyses panel data for the EU countries. Greenhouse gas emissions were used as a dependent variable. The study tests the non-linear effects, which allow Environmental Kuznets curve phenomena to be identified and extends this line of research by checking the non-linearity and time-lagging of all explanatory variables. The research results show that it is possible to achieve climate policy goals not only directly, but also indirectly by facilitating the implementation of other SDG goals like inter alia SDG9 (innovation and infrastructure), SDG11 (sustainable cities and communities) and SDG17 (environmental taxation). The impact of particular policies is also dependent on geographic-specific effects, analysed with the use of factorial analysis
Climate policy development and implementation from the Sustainable Development Goals perspective. Evidence from the European Union countries - ScienceDirect
Czytaj/Read>>
The Impact of Expenditure on Research and Development on Selected Energy Factors in the European Union
Due to the fact that the European Union is striving to achieve its sustainable development goals, in particular goal No. 7, which is to provide users with low-emission, and cheap access to, energy, this article’s aim is to verify whether there is a relationship between R&D expenditure and key energy variables in the EU countries in 2010–2020.
Data on R&D expenditures incurred by the EU Member States in the period 2010–2020 were used for the research and were tested using the Autoregressive Distributed Lags Model (ARDL). The study identified a strong positive relationship between total R&D expenditure and the increase in energy consumption from renewable energy sources, and a smaller impact of total R&D expenditure as well as enterprise R&D expenditure on the increase in fossil energy consumption. Also noted was a weak relationship between R&D expenditure and electricity and gas prices for both household and non-household customers.
The obtained results prove that in the context of the level of implementation of SDG No. 7 in the EU countries, R&D expenditure results in greater access to low-emission energy from renewable sources, but the achievement of the aforementioned sustainable development goal in other aspects (reduction in energy consumption from fossil fuels and ensuring lower price energy) is not possible with the current level of R&D expenditure.
Chmielewski W, Postuła M, Dubel P. The Impact of Expenditure on Research and Development on Selected Energy Factors in the European Union. Energies. 2023; 16(8):3554.
Czytaj/Read>>
Banks Ownership and Development Indicators Prior to the COVID-19 Pandemic. A Comparative Study.
The role of banks in the economy has attracted scientific interest for many centuries now. Generally speaking, the relationship between financial development and economic growth has been widely discussed. Many studies investigated the links between the development of the financial sector and a given country’s social and economic growth using econometric methods such as cross-section, time series, panel data, company-level, industry-level and country level. The banking sector is an integral part of the economy and plays a key role in its development.
Flejterski, S., & Postuła, M. (2022). Banks Ownership and Development Indicators Prior to the COVID-19 Pandemic. A Comparative Study. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia, Vol. 56, No. 4.
Czytaj/Read>>
Sub-sovereign Fiscal Rules in Poland in Comparison with Measures Adopted in the US, China, and Selected EU Countries
Measures to increase debt sustainability and related creditworthiness play an important role in sovereign fiscal policy. The establishing of fiscal rules delimits fiscal policy through specific limits for particular budget aggregates. Fiscal rules in Poland were analyzed against measures applied in European Union countries, with emphasis on changes due to COVID-19. Also differences in fiscal rules at the regional and local level in the United States, China, and Poland are described. Conclusions from the research lead to the identification of a relationship between the restrictiveness of the rules and possibilities to maintain budget balance and prevent excessive indebtedness. Important conclusions may be also drawn from different reactions for crisis in the fiscal rules area – from relaxing the rules to wide use of special fund or financial vehicles – which were crucial states reply to fiscal burdens.
Sub-sovereign Fiscal Rules in Poland in Comparison with Measures Adopted in the US, China, and Selected EU Countries, Czekaj M, Postula M., Lexlocalise 21/(1) 2023
Czytaj/Read>>
Public aid as an efficient tool for developing the rail sector in EU member states: pomoc publiczna
Rail transport is paramount for the functioning of a sustainable and efficient transport system. EU policy identifying significant role of rail translates into a strong financial support allocated to the transport sector both in the form of services funding and of infrastructure investments. In the study conducted, the impact of public support for rail transport was analyzed in reference to several indicators describing the condition of that sector. The analysis covered an assessment of the impact of public support granted based on PSO – Public Service Obligation, and of the support for infrastructure investments. The results reveal a great variability of the outcome across countries. Countries which provide stronger support for infrastructure investments are characterized, as a rule, by better performance. In the Authors’ opinion, strengthening the support for infrastructure investments at the expense of support granted as part of PSO should be the path for rail funding policy redefinition.
Public aid as an efficient tool for developing the rail sector in EU member states: pomoc publiczna, Postula M., Jarecki S., Jaworski K., Torun International Studies [online]. 30 june 2022, t. 1, nr 15.
Czytaj/Read>>
Managing the increase in the EU public debt risk amid the corona crisis
The purpose of this article is to examine the capacity for managing the public finance risk in European Union countries posed by the COVID-19 pandemic. Research has been conducted for the years between 1999 and 2020, broken down into respective periods. It is hypothesised that the management of the EU public finance risk amid the corona crisis will be determined differently for euro area countries and other EU member states, and depend on a strong protectionist policy manifesting itself in the introduction of non-standard values of subsidies and social transfers at the expense of higher public debt. The results obtained indicate the growing role of the state in driving the social and economic development in all EU countries.
Managing the increase in the EU public debt risk amid the corona crisis [in:] European Journal of International Management, Raczkowski K., Postula M.
Czytaj/Read>>
[hidden] Skuteczność narodowych instrumentów fiskalnych w realizacji publicznych zadań globalnych
Patrząc z perspektywy historycznej, można zauważyć, że kiedy tylko pojawił się boom ekonomiczny, wtedy natychmiast podmioty gospodarcze (instytucje finansowe, przedsiębiorstwa) próbowały zmniejszyć regulacyjną i kontrolującą rolę państwa, ale gdy wykryto symptomy kryzysu, wówczas żądały od państwa działań wspierających przeciwdziałanie jego skutkom i stymulujących wzrost gospodarczy, wywierania wpływu i wspomagania gospodarki. Ważne jednak jest, aby państwo było w swoich działaniach skuteczne. Problematyka badawcza zaprezentowana w rozdziale skupia się na analizie realności wpływu wydatków publicznych i dochodu publicznego związanych z ochroną środowiska, będących odzwierciedleniem prowadzonej polityki społeczno-gospodarczej wpływającej na wskaźniki skali zanieczyszczeń środowiska naturalnego. W rozdziale wskazano, które instrumenty są bardziej skuteczne – podatki czy wydatki dokonywane w celu ochrony środowiska naturalnego, będącego dobrem wspólnym o charakterze globalnym. Autorka uważa i udowadnia to w rozdziale, że działania podejmowane w ramach koncepcji sustainability finance mogłoby przyczynić się zarówno do zmiany orientacji prowadzonych działań w obrębie finansów, jak i wzmocnienia działań generujących długofalowy pozytywny wpływ na realizację publicznych dóbr wspólnych.
Skuteczność narodowych instrumentów fiskalnych w realizacji publicznych zadań globalnych, Postuła M. [w:] "Ekonomiści dla rozwoju", pt. Sfera realna i regulacyjna gospodarki, red. nauk. Owsiak S., Wilkin J., Zaleska M., 2021, SGH
[hidden] Planowanie w układzie zadaniowym. Polskie doświadczenia – szanse czy zagrożenia
Rosnąca w ostatnich dziesięcioleciach rola państwa, spowodowana kryzysem w latach 2007−2008 oraz pandemią COVID-19, wymaga wypracowania skutecznych metod zaangażowania służących rozwojowi społeczno-gospodarczemu. Istotną rolę w tym procesie odgrywają właściwie dobrane instrumenty zarządzania publicznego, za pośrednictwem których następuje realizacja poszczególnych funkcji państwa. W artykule starano się przedstawić zagadnienia dotyczące rosnącej skali jego oddziaływania na procesy gospodarcze oraz odnieść się do kwestii związanych z budżetem zadaniowym. Praktyczne wskazówki dotyczące usprawniania tego narzędzia nie mogą jednak przesłaniać głównego wniosku, zgodnie z którym nie należy poprzestawać w dążeniach do podniesienia efektywności wykorzystania zasobów publicznych. Podejmowane działania trzeba jednak dostosowywać do realiów danego kraju, ponieważ nie ma nic bardziej błędnego niż wykorzystywanie wzorców, które sprawdzają się na świecie, ale w żaden sposób nie dadzą się inkorporować do polskiego systemu społecznego, jak również tradycji, nawyków i kultury.
Planowanie w układzie zadaniowy. Polskie doświadczenia – szanse czy zagrożenia, Postuła M., „Kontrola Państwowa” 5/2021, NIK. Czytaj >>
[hidden] Znaczenie transformacji energetycznej w rozwoju przedsiębiorstw B. Glina, M. Postuła, K. Radecka-Moroz [w] Transformacja energetyczna i klimatyczna – wybrane dylematy i rekomendacje.
Transformacja energetyczna jest jednym z najbardziej aktualnych globalnych wyzwań, z jakimi mierzą się przedsiębiorcy, i wpisuje się w o wiele szerszy proces adaptowania strategii rozwoju firm do zmian klimatycznych. Umiejętnie poprowadzona, stwarza liczne możliwości przedefiniwania źródeł i sposobów korzystania z energii w przedsiębiorstwie, prowadząc w dłuższej perspektywie do ograniczenia kosztów oraz wypracowania wkładu do globalnych celów związanych z ochroną klimatu. Jednym z elementów niezbędnych dla skutecznego przystosowania się do zmieniających się warunków klimatycznych (climate-proofing) jest włączenie tzw. ryzyka ESG (environment, social, governance) w proces zarządzania w przedsiębiorstwie, a także w sposób pozyskania środków finansowych przeznaczonych na ich realizację.
W artykule omówione zostały dobre praktyki i rekomendowane sposoby przeprowadzenia takiego procesu w zakresie transformacji energetycznej w firmie, w oparciu o Przewodnik opracowany przez World Business Council on Sustainable Development oraz możliwości zastosowania nowych instrumentów finansowania projektów pozwalających na dokonanie się zmian klimatycznych, w szczególności zielonych obligacji. Autorki przywołują również wybrane rozwiązania w zakresie raportowania niefinansowego w tym obszarze, które mogą okazać się przydatne w dalszym procesie wyznaczania celów transformacji energetycznej oraz być wykorzystane do budowania nowej narracji z partnerami zewnętrznymi, coraz częściej zainteresowanymi podejściem danej firmy do zagadnień związanych ze zmianami klimatycznymi.
Znaczenie transformacji energetycznej w rozwoju przedsiębiorstw Glina B., Postuła M., Radecka-Moroz K. [w:] Transformacja energetyczna i klimatyczna – wybrane dylematy i rekomendacje. Nowak A. , Kurtyka M., Tchorek G., 2021, Wydawnictwo UW.
Wpływ struktury własności instytucji finansowych w krajach UE na rozwój społeczno-gospodarczy
Wpływ struktury własności instytucji finansowych w krajach UE na rozwój społeczno-gospodarczy – Studia i Materiały, 2/2020 (33): 5– 17, Wydział Zarządzania UW
Transformacja systemowa form organizacyjnych polskiego sektora publicznego w ostatnim trzydziestoleciu – sukcesy i porażki
Transformacja systemowa form organizacyjnych polskiego sektora publicznego w ostatnim trzydziestoleciu – sukcesy i porażki, Marta Postuła w „Księga jubileuszowa”, Presscom, Wrocław 2021
Measuring the fiscal governance instruments: a synthetic index for EU countries
The aim of the paper is to examine the collective effect of fiscal governance instruments (i.e., fiscal rules, medium-term budgetary frameworks, independent fiscal institutions) on the fiscal outcomes of EU member states. The results of panel data model estimation for 28 EU countries for the period 2004-2016 confirm a statistically significant and positive impact of synthentic index for those instruments on the general government balance to GDP ratio. Additionally, an adjustment of the synthetic index was proposed, taking into account the degree of autonomy of independent fiscal institutions, and the link between medium-term budgetary frameworks and the annual budget.
Measuring the fiscal governance instruments: a synthetic index for EU countries; Marta Postuła, Sławomir Franek; Brazilian Journal of Political Economy, vol.41 no.1 São Paulo Jan./Mar. 2021, Epub Feb 05, 2021 Zobacz >>
Wpływ reguł fiskalnych na strukturę wydatków publicznych w krajach Unii Europejskiej
Światowy kryzys gospodarczy zapoczątkowany w latach 2007–2008 w wielu krajach przerodził się w fazy kryzysu na rynkach finansowych oraz kryzysu ekonomicznego i w finansach publicznych. Z jego skutkami niektórzy mierzą się do dziś. Do narzędzi, które mogłyby w przyszłości pomóc przewidzieć zjawisko nadchodzącego kryzysu i złagodzić jego skutki dla gospodarki, mających wpływ na stabilność finansów publicznych, zalicza się m.in. reguły fiskalne. Są one instrumentem służącym dyscyplinowaniu polityki fiskalnej, mającym za zadanie zapewnienie równowagi finansów publicznych w długim okresie. Stosowane reguły fiskalne mogą przybierać formę reguł numerycznych lub proceduralnych. Reguły fiskalne (szczególnie reguły proceduralne) mają też na celu wzmacnianie stopnia przejrzystości finansów publicznych i usprawnianie zarządzania. Obecnie powszechnie stosowanym narzędziem oceniającym jakość krajowych reguł fiskalnych stosowanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej jest Indeks Reguł Fiskalnych, zdefiniowany i stosowany przez Komisję Europejską.
Wpływ reguł fiskalnych na strukturę wydatków publicznych w krajach Unii Europejskiej; Marta Postuła, Anna Kawarska; Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Vol 54, No 4 (2020), p. 111-124 Zobacz >>
State Autonomy in Shaping Tax Policies: Facts and Myths Based on the Situation in OECD Countries
Fiscal policies have always caused controversies, because it is difficult to find a more apparent example of state interference in the functioning of the market economy. When observing economic history, we clearly see that the role of taxes changed significantly. First, tax importance for the economy drastically increased: in the early twentieth century, taxes comprised less than ten percent of Gross Domestic Product in government revenue, whereas today, the mean value for the OECD countries equals 34.2 percent GDP...
Postula M., Tomkiewicz J., Central European Management Journal Volume 28: Issue 1, August 2020, Zobacz>>
Internal Audit as a Tool to Improve the Efficiency of Public Service [hidden]
Marta Postula, Olga Irodenko, Przemyslaw Dubel, European Research Studies Journal, Volume XXIII, Issue 3, 699-715, 2020, DOI: 10.35808/ersj/1663 Zobacz>>
Fiscal policy instruments in environmental protection [hidden]
Marta Postula, Katarzyna Radecka-Morozb, Environmental Impact Assessment Review Volume 84, September 2020, 106435 Zobacz>>
Udział w konferencjach
Aktywny udział w konferencjach naukowych oraz branżowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.
Konferencje cykliczne:
- „Bezpieczeństwo Ekonomiczne Obrotu Gospodarczego”
- „FINANSE – PROBLEMY – DECYZJE” >>
- FUROG „Finanse wobec wyzwań pro-efektywnościowych sfery realnej gospodarki, rynków kapitałowych i sektora publicznego w Polsce” >>
- ICGFM „Annual International Training Conference” >>
- International Scientific Conference „Entrepreneurship in the XXI century. Images and perspectives” >>
- „Planowanie Wieloletnie – Efektywność Wydatków Publicznych – Benchmarking” >>
- Konferencja Finansów Komunalnych – Finansowanie zadań przez jednostki samorządu terytorialnego >>
- 14th International Conference, Bilbao „Developments in economic theory and policy” >>
W charakterze prelegenta, moderatora, organizatora lub uczestnika partycypowałam łącznie w ponad 70 różnych wydarzeniach, w tym m.in.:
Konferencje międzynarodowe
Bank Światowy – Zagadnienia związane z BZ
„Budżet zadaniowy – Perspektywy dla Polski”
„Budżet zadaniowy w jednostkach realizujących zadania z zakresu rolnictwa i środowiska”
„Budżet zadaniowy jako nowoczesne narzędzie zarządzania finansami państwa w celu maksymalizacji wzrostu gospodarczego”
EPC (KE) – Grupa Robocza ds. Jakości Finansów Publicznych
FONDAFIP – Stowarzyszenie Fundacji Finansów Publicznych „Dobre zarządzanie finansami publicznymi w świecie”
„Improving Public Investment Management for Large Scale Government Projects: Focusing on the Feasibility Studies”
OECD – Senior Budget Officials
„Performance. Results. Outcomes. Understanding impact in managing public finance”
„Program Budget in Georgia: Sides participating in the process and their role”
Konferencje krajowe
Diagnoza Stanu Finansów Samorządu Terytorialnego – Problemy, Wyzwania, Rekomendacje
I edycji Forum Finansów Publicznych, ogólnopolskiej konferencji służb finansowo-księgowych jednostek sektora finansów publicznych
II Forum Finansów Publicznych „Szczególne zasady rachunkowości budżetowej po zmianach”
„Budżetowanie zadaniowe w Polsce”
„Budżetowanie zadaniowe w Polsce – dylematy projektowania i wdrażania”
„Doskonalenie i rozwój systemu budżetu zadaniowego jako narzędzia wieloletniego planowania i zarządzania finansami publicznymi”
„Europejska Gmina, Europejskie Miasto”
„Nowe zarządzanie finansami publicznymi w warunkach kryzysu”
„Nowoczesne instrumenty w zarządzaniu finansami publicznymi w Polsce”
„Państwo w mikro – i makroskali. Metropolie rządzą światem.”
Uniwersytet Szczeciński – wykład nt. reformy BZ
Kontakt
Spis treści
Wstęp ……………………….4
Rozdział I Reguły fiskalne narzędziem dążenia do stabilności fiskalnej ……………………………………. 10
1.1. Przesłanki definiowania reguł fiskalnych i historia ich wykorzystania ……………………………….. 10
1.2. Rodzaje reguł fiskalnych ………………………………………………………………………………………………. 14
1.3. Zasady konstrukcji reguł fiskalnych ……………………………………………………………………………… 19
1.4. Reguły fiskalne w dobie kryzysu pandemicznego …………………………………………………………… 21
1.5. Kryteria oceny reguł fiskalnych …………………………………………………………………………………….. 28
1.6. Sposób obliczania Indeksu Reguł Fiskalnych ………………………………………………………………….. 33
1.7. Doświadczenia Włoch we wdrażaniu reguł fiskalnych ……………………………………………………… 37
1.8. Doświadczenia w Holandii we wdrażaniu reguł fiskalnych ………………………………………………. 43
1.9. Doświadczenia Czech we wdrażaniu reguł fiskalnych ……………………………………………………… 48
1.10. Doświadczenia Grecji we wdrażaniu reguł fiskalnych ……………………………………………………. 53
Rozdział II Niezależne instytucje fiskalne instytucjami wspierającymi dyscyplinę fiskalną w sektorze publicznym ……………………………………………………………. 60
2.1. Definicje i główne zadania europejskich niezależnych instytucji fiskalnych ……………………….. 60
2.2. Rozwój sieci niezależnych instytucji fiskalnych w Unii Europejskiej…………………………………. 63
2.3. Standardy działalności niezależnych instytucji fiskalnych ………………………………………………… 65
2.4. Niezależne instytucje fiskalne aktywnym uczestnikiem w procesie tworzenia i zatwierdzenia prognoz makroekonomicznych …………………………………………………………… 68
2.5. Niezależne instytucje strażnikiem stabilności długofalowej polityki fiskalnej oraz stosowanych rozwiązań instytucjonalnych ……………………………………….. 69
2.6. Modele funkcjonalno-prawne niezależnych instytucji fiskalnych w Unii Europejskiej …………. 71
2.7. Indeks zakresu instytucji fiskalnych ………………………………………………………………………………. 81
2.8. Działanie niezależnych instytucji fiskalnych w obliczu kryzysu pandemicznego …………………. 83
2.9. Maltańskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych …… 89
2.10. Rumuńskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych … 93
2.11. Polskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych ………. 97
2.12. Fińskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych …….. 102
Rozdział III Średniookresowe ramy budżetowe ………………………………………………………………………. 109
3.1. Średniookresowe ramy budżetowe – definicje i geneza powszechnego stosowania …………… 109
3.2. Modele średniookresowych ram budżetowych ………………………………………………………………. 112
3.3. Cele definiowania średniookresowych ram budżetowych ……………………………………………….. 119
3.4. Ewolucja przepisów dotyczących MTBF w legislacji Unii Europejskiej …………………………… 124
3.5. Indeks jakości średniookresowych ram budżetowych narzędziem pomiaru jakości MTBF w Unii Europejskiej ………………………………….. 126
Spis treści
Wstęp ……………………….4
Rozdział I Reguły fiskalne narzędziem dążenia do stabilności fiskalnej ……………………………………. 10
1.1. Przesłanki definiowania reguł fiskalnych i historia ich wykorzystania ……………………………….. 10
1.2. Rodzaje reguł fiskalnych ………………………………………………………………………………………………. 14
1.3. Zasady konstrukcji reguł fiskalnych ……………………………………………………………………………… 19
1.4. Reguły fiskalne w dobie kryzysu pandemicznego …………………………………………………………… 21
1.5. Kryteria oceny reguł fiskalnych …………………………………………………………………………………….. 28
1.6. Sposób obliczania Indeksu Reguł Fiskalnych ………………………………………………………………….. 33
1.7. Doświadczenia Włoch we wdrażaniu reguł fiskalnych ……………………………………………………… 37
1.8. Doświadczenia w Holandii we wdrażaniu reguł fiskalnych ………………………………………………. 43
1.9. Doświadczenia Czech we wdrażaniu reguł fiskalnych ……………………………………………………… 48
1.10. Doświadczenia Grecji we wdrażaniu reguł fiskalnych ……………………………………………………. 53
Rozdział II Niezależne instytucje fiskalne instytucjami wspierającymi dyscyplinę fiskalną w sektorze publicznym ……………………………………………………………. 60
2.1. Definicje i główne zadania europejskich niezależnych instytucji fiskalnych ……………………….. 60
2.2. Rozwój sieci niezależnych instytucji fiskalnych w Unii Europejskiej…………………………………. 63
2.3. Standardy działalności niezależnych instytucji fiskalnych ………………………………………………… 65
2.4. Niezależne instytucje fiskalne aktywnym uczestnikiem w procesie tworzenia i zatwierdzenia prognoz makroekonomicznych …………………………………………………………… 68
2.5. Niezależne instytucje strażnikiem stabilności długofalowej polityki fiskalnej oraz stosowanych rozwiązań instytucjonalnych ……………………………………….. 69
2.6. Modele funkcjonalno-prawne niezależnych instytucji fiskalnych w Unii Europejskiej …………. 71
2.7. Indeks zakresu instytucji fiskalnych ………………………………………………………………………………. 81
2.8. Działanie niezależnych instytucji fiskalnych w obliczu kryzysu pandemicznego …………………. 83
2.9. Maltańskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych …… 89
2.10. Rumuńskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych … 93
2.11. Polskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych ………. 97
2.12. Fińskie doświadczenia w obszarze funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych …….. 102
Rozdział III Średniookresowe ramy budżetowe ………………………………………………………………………. 109
3.1. Średniookresowe ramy budżetowe – definicje i geneza powszechnego stosowania …………… 109
3.2. Modele średniookresowych ram budżetowych ………………………………………………………………. 112
3.3. Cele definiowania średniookresowych ram budżetowych ……………………………………………….. 119
3.4. Ewolucja przepisów dotyczących MTBF w legislacji Unii Europejskiej …………………………… 124
3.5. Indeks jakości średniookresowych ram budżetowych narzędziem pomiaru jakości MTBF w Unii Europejskiej ………………………………….. 126
Ta książka pokazuje, jak tworzyć skuteczne instytucje i koordynować politykę na skalę ponadnarodową, aby zapewnić, że integracja Unii Europejskiej najlepiej zaspokoi potrzeby społeczne. Oferuje połączenie technokratycznego i humanistycznego spojrzenia na dyskusję na temat zarządzania zasobami publicznymi.
Warto zauważyć, że nasze wartości społeczne i środowiskowe są zbyt drogie, aby je stracić, dlatego państwo winno w ramach realizowanych polityk publicznych dążenie do ich zachowania. Rezultatem jest systematyczny brak równowagi, który, jak kiedyś argumentował John Kenneth Galbraith, stworzył świat „prywatnego bogactwa i publicznego brudu” poprzez nadmierne podkreślanie wzrostu gospodarczego, rynków i naszej tożsamości jako konsumentów, co wyparło nasze ludzkie role jako obywateli, członków społeczności i odpowiedzialnych użytkowników zasobów naturalnych.
W takiej sytuacji należałoby się zastanowić, czy wyzwania nowej, bardziej złożonej rzeczywistości, nie wymagają nowych, bardziej złożonych receptur na pojawiające się kryzysy oraz otaczającą nas rzeczywistość i realizację polityki społeczno-gospodarczej przez państwo i Unię Europejską, które we właściwy sposób byłoby kompatybilne ze światem, rynkami finansowymi oraz otoczeniem gospodarczym.
Książka oferuje dogłębną i unikatową analizę funkcjonowania instytucji Unii Europejskiej na tle krajowych podmiotów państw członkowskich UE. Wpisuje się w toczącą debatę na temat globalnych dóbr publicznych i procesów związanych z zarządzaniem ich dostarczaniem. W dalszej części omówiono instrumenty zarządzania finansami publicznymi, wskazując ich historyczną ewolucję w praktyce oraz ich skuteczność mierzoną wskaźnikiem rozwoju społecznego. Autorka przedstawia propozycję zarządzania globalnymi, europejskimi i krajowymi dobrami publicznymi w trzech obszarach: ochrony środowiska, transnarodowych projektów infrastrukturalnych oraz polityki społecznej. Książka analizuje instrumenty zarządzania finansami publicznymi stosowane podczas ostatniej pandemii, „rozróżniające” instrumenty „zwykłe” i „kryzysowe” oceniając ich skuteczność w określonych sytuacjach gospodarczych.
Introduction 1. Contemporary challenges to the European social and economic policy
Chapter 2. Macroeconomic coordination policy tools recommended and assessed at EU level
Chapter 3. Public finance management in EU regulations and its effectiveness
Chapter 4. The evolution of the role, scale and directions of impact of EU funds
Chapter 5. Identification of domestic, European and global-level tasks as a process that improves their efficiency
Conclusion
References
Spis treści
Wstęp………………………………………………………………………………………………9
Rozdział 1. Wprowadzenie do finansowania i budżetowania projektów rozwojowych (Teresa Czerwińska)……………13
1.1. Istota i rodzaje inwestycji……………………………………………………………………..13
1.2. Ujęcie funkcjonalne inwestycji…………………………………………………………………..19
1.3. Decyzje inwestycyjne w strategii rozwoju przedsiębiorstwa…………………………………………..23
1.4. Strategie inwestowania i ich determinanty…………………………………………………………25
1.5. Źródła kapitału i zasady finansowania przedsięwzięć rozwojowych……………………………………..28
Rozdział 2. Project finance i corporate finance jako metody realizacji projektów inwestycyjnych (Marta Postuła).34
2.1. Definicja project finance……………………………………………………………………….34
2.2. Obszary zastosowania project finance……………………………………………………………..40
2.3. Zarządzanie projektem w formule project finance……………………………………………………46
2.4. Project finance a partnerstwo publiczno-prywatne…………………………………………………..50
2.5. Porównanie formuły project finance z corporate finance……………………………………………..55
Rozdział 3. Modelowanie finansowe projektów inwestycyjnych (Marta Postuła, Rafał Cieślik)…………………..59
3.1. Planowanie w project finance i corporate finance…………………………………………………..59
3.2. Etapy procesu budżetowania inwestycji…………………………………………………………….63
3.3. Dane wejściowe do modelu finansowego……………………………………………………………..66
3.4. Założenia makroekonomiczne………………………………………………………………………66
3.5. Budżet projektu i źródła finansowania…………………………………………………………….72
3.6. Przychody i koszty operacyjne……………………………………………………………………73
3.7. Najczęściej popełniane błędy w założeniach modelu finansowego……………………………………….88
Rozdział 4. Strumienie pieniężne w project finance oraz corporate finance (Rafał Cieślik)…………………..93
4.1. Wartość pieniądza w czasie………………………………………………………………………93
4.2. Struktura i koszt kapitału………………………………………………………………………96
4.3. Kategoryzacja wolnych przepływów pieniężnych dla różnych celów i algorytmy ich kalkulacji……………..119
4.4. Wskaźniki obsługi zadłużenia (DSCR, LLCR, PLCR) jako mierniki efektywności inwestycji dla kredytodawców…139
Rozdział 5. Metody oceny opłacalności inwestycji (Rafał Cieślik)………………………………………..147
5.1. Klasyfikacja metod…………………………………………………………………………….147
5.1.1. Metody proste oceny opłacalności inwestycji……………………………………………..148
5.2. Zaawansowane metody oceny opłacalności projektów rozwojowych……………………………………….156
5.2.1. Metoda wartości bieżącej netto (NPV)……………………………………………………156
5.2.2. Metoda wewnętrznej stopy zwrotu (IRR)…………………………………………………..161
5.3. Czynnik reinwestycji w metodach oceny opłacalności (MIRR)………………………………………….166
5.4. Metody oceny efektywności inwestycji realizowanych w formule project finance…………………………168
Rozdział 6. Selekcja projektów inwestycyjnych (Maciej Pawłowski)………………………………………..176
6.1. Przesłanki selekcji projektów inwestycyjnych……………………………………………………..176
6.2. Projekty inwestycyjne w warunkach oceny przedsięwzięć o różnej wartości nakładów inwestycyjnych………..179
6.3. Selekcja projektów inwestycyjnych o różnych okresach ekonomicznego życia…………………………….185
6.4. Projekty inwestycyjne charakteryzujące się odmienną wartością nakładów inwestycyjnych i różnym
okresem ekonomicznego cyklu życia……………………………………………………………………194
Rozdział 7. Zarządzanie ryzykiem (Rafał Cieślik, Maciej Pawłowski)………………………………………198
7.1. Ryzyko w projektach inwestycyjnych………………………………………………………………198
7.2. Metody korygowania efektywności projektu inwestycyjnego ze względu na ryzyko…………………………202
7.2.1. Korekty parametrów rachunku……………………………………………………………202
7.2.2. Równoważnik pewności jako ekwiwalent pewności (certainty equivalent – CE)…………………..207
7.3. Analiza wrażliwości w ocenie ryzyka projektu inwestycyjnego………………………………………..210
7.3.1. Metoda symulacji……………………………………………………………………..222
Rozdział 8. Zarządzanie ryzykiem w podejściu zintegrowanym (Philippe De Brouwer)………………………….231
8.1. Zintegrowane zarządzanie ryzykiem i cykl ryzyka…………………………………………………..231
8.2. Identyfikacja ryzyka…………………………………………………………………………..234
8.2.1. Specyficzne typy ryzyka……………………………………………………………….235
8.2.2. Ogólne czynniki ryzyka………………………………………………………………..236
8.3. Ocena ryzyka i matryca ryzyka…………………………………………………………………..242
8.4. Ilościowa ocena ryzyka…………………………………………………………………………244
8.4.1. W poszukiwaniu miary ryzyka……………………………………………………………246
8.4.2. Value at Risk (VaR)…………………………………………………………………..251
8.4.3. Expected Shortfall (ES)……………………………………………………………….259
8.5. Modelowanie ryzyka…………………………………………………………………………….265
8.5.1. Stress testy…………………………………………………………………………266
8.5.2. Symulacje Monte Carlo…………………………………………………………………267
8.6. Podsumowanie………………………………………………………………………………….273
Dodatek A do rozdziału 8. Koherentne miary ryzyka……………………………………………………..277
A.1. Wstęp………………………………………………………………………………………..277
A.2. Definicje…………………………………………………………………………………….278
A.2.1. Koherentne miary ryzyka………………………………………………………………………278
A.2.2. Wariancja (VAR)……………………………………………………………………………..280
A.2.3. Value at Risk (VaR)………………………………………………………………………….280
A.2.4. Expected Shortfall (ES)………………………………………………………………………281
A.3. Konsekwencje myślenia inkoherentnego…………………………………………………………….283
A.4. Value at Risk (VaR)……………………………………………………………………………286
A.4.1. Value at Risk (VaR)………………………………………………………………………….286
A.4.2. Wariancja (VAR)……………………………………………………………………………..287
A.5. Regulacyjne zastosowanie miar ryzyka…………………………………………………………….288
A.5.1. Value at Risk (VaR)………………………………………………………………………….288
A.5.2. Wariancja (VAR)……………………………………………………………………………..288
A.5.3. Jak banki mogą być bardziej bezpieczne?………………………………………………………..289
A.6. Konkluzje…………………………………………………………………………………….289
Dodatek B do rozdziału 8. Skale pomiarowe…………………………………………………………….296
Bibliografia………………………………………………………………………………………299
Spis tabel………………………………………………………………………………………..307
Spis rysunków, schematów i wykresów………………………………………………………………….309
Spis treści
Wstęp…………. 9
Spis treści
Wstęp…………. 9
Rozdział 1
Koncepcja zrównoważonego rozwoju i jej znaczenie dla budżetowania oraz oceny efektywności przedsięwzięć rozwojowych [Rafał Cieślik]…………. 17
1.1. Decyzje inwestycyjne w strategii rozwoju przedsiębiorstwa…………. 18
1.2. Koncepcja społecznej odpowiedzialności w decyzjach inwestycyjnych…………. 24
1.3. Ramy i standardy dla zrównoważonego inwestowania…………. 34
1.4. Odpowiedzialność przedsiębiorstwa wobec problemu zrównoważonego rozwoju…………. 45
1.5. Wymogi zrównoważonego rozwoju a rachunek ekonomiczny przedsięwzięcia inwestycyjnego…………. 50
Rozdział 2
Alokacja kapitału na realizację projektów inwestycyjnych [Mariusz Lipski, Marta Postuła]…………. 54
2.1. Dostępne źródła finansowania projektów inwestycyjnych w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju…………. 55
2.2. Rola sektora finansowego w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju…………. 67
2.3. Rynek kapitałowy i jego znaczenie w finansowaniu projektów inwestycyjnych…………. 70
2.4. Sektor bankowy i jego znaczenie w finansowaniu projektów inwestycyjnych…………. 82
2.5. Alternatywne źródła finansowania projektów inwestycyjnych…………. 90
Rozdział 3
Specyfikacja project finance i corporate finance – podobieństwa i różnice [Marta Postuła]…………. 94
3.1. Tło koncepcyjne…………. 94
3.2. Obszary zastosowania project finance…………. 102
3.3. Zarządzanie projektem w formule project finance…………. 109
3.4. Project finance a partnerstwo publiczno-prywatne…………. 113
3.5. Analiza zalet i wad formuły project finance z corporate finance dla finansowania inwestycji w zrównoważony rozwój…….. 119
3.6. Specyfika corporate finance w dobie wymogów ESG…………. 124
Rozdział 4
Analiza przepływów pieniężnych w ocenie projektów rozwojowych [Anna Chmielewska]…………. 128
4.1. Tradycyjna analiza przepływów pieniężnych w planowaniu inwestycji…………. 128
4.2. Wpływ uwzględnienia zrównoważonego rozwoju na wysokość przepływów pieniężnych…………. 133
4.3. Modelowanie strumieni pieniężnych z uwzględnieniem koncepcji zrównoważonego rozwoju…………. 142
4.4. Ocena rentowności projektu oraz kluczowe wskaźniki finansowe oparte na rachunku przepływów pieniężnych…………. 151
4.4.1. Ocena rentowności projektu…………. 151
4.4.2. Ograniczenia analizy wskaźnikowej w przypadku inwestycji rozwojowych…………. 155
Rozdział 5
Ocena opłacalności projektu inwestycyjnego z perspektywy sponsora oraz instytucji finansującej [Mariusz Lipski]…………. 160
5.1. Motywy udziału sponsora oraz instytucji finansującej w projekcie inwestycyjnym…………. 161
5.2. Ocena opłacalności projektu inwestycyjnego z perspektywy sponsora…………. 165
5.2.1. Komercyjny rachunek efektywności inwestycji…………. 165
5.2.2. Społeczny rachunek efektywności inwestycji…………. 181
5.3. Ocena opłacalności projektu inwestycyjnego z perspektywy instytucji finansującej…………. 186
5.3.1. Ocena opłacalności finansowania projektu w ujęciu klasycznym…………. 186
5.3.2. Finansowanie dłużne oraz przedmiot finansowania w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju…………. 193
Rozdział 6
Identyfikacja i mitygacja ryzyk związanych z realizacją przedsięwzięć rozwojowych w ramach realizacji celów
zrównoważonego rozwoju [Anna Chmielewska, Rafał Cieślik]…………. 198
6.1. Identyfikacja ryzyk związanych z realizacją celów gospodarki zrównoważonej…………. 199
6.2. Analiza ryzyka w projektach inwestycyjnych w klasycznym rachunku ekonomicznym…………. 207
6.3. Możliwości mitygacji ryzyk związanych z realizacją projektów…………. 213
6.4. Raportowanie ESG jako klucz do kwantyfikacji nowych rodzajów ryzyka…………. 217
6.5. Raportowanie ESG – próby upowszechnienia i standaryzacji…………. 224
Bibliografia…………. 229
Spis tabel…………. 245
Spis rysunków, schematów i wykresów…………. 246
Załączniki…………. 247
Załącznik 1. Przykład wyliczenia wartości bieżącej netto (NPV) w projekcie inwestycyjnym ………….248
Załącznik 2. Przykład wyliczenia wewnętrznej stopy zwrotu (IRR) w projekcie inwestycyjnym …………. 249
Załącznik 3. Przykład wykorzystania metod probabilistyczno-statystycznych w ocenie ryzyka dla przedsięwzięcia inwestycyjnego…… 251
Załącznik 4. Przykład wykorzystania analizy wrażliwości w ocenie ryzyka dla przedsięwzięcia inwestycyjnego…………. 256
Załącznik 5. Przykład wykorzystania metody symulacji Monte Carlo w ocenie ryzyka dla przedsięwzięcia inwestycyjnego…………. 258
Załącznik 6. Przykład wykorzystania opcji realnych w ocenie efektywności przedsięwzięcia inwestycyjnego…………. 262
Załącznik 7. Wskaźniki oparte na rachunku przepływów pieniężnych…………. 265
Spis treści
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Rozdział 1. Współczesne wyzwania polityki gospodarczej na poziomie
krajowym i europejskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.1. Uwarunkowania i przyczyny kryzysu w latach 2007–2008 . . . . . . . . . . . . 22
1.2. Spotęgowanie problemów Unii Europejskiej w wyniku kryzysu . . . . . . 29
1.3. Państwo aktywne jako uczestnik gry rynkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
1.4. Współczesna dyskusja nad paradygmatami ekonomicznymi . . . . . . . . . 36
1.4.1. Nowy nacjonalizm jako odpowiedź na kryzys . . . . . . . . . . . . . . . 36
1.4.2. Nowy pragmatyzm – polski głos w dyskusji o nowym paradygmacie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
1.4.3. Działania prowadzone metodą prób i błędów bez jednoznacznych paradygmatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
1.5. Unia Europejska przyszłości – integracja czy nacjonalizm . . . . . . . . . . 47
1.5.1. Komisja Europejska – propozycje reform . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
1.5.2. Komu Unia Europejska na pierwszy rzut oka najmniej się opłaca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
1.5.3. Dyskusja krajów członkowskich o przyszłości Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Rozdział 2. Narzędzia koordynacji polityki makroekonomicznej na poziomie europejskim – ocena i rekomendacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
2.1. Integracja gospodarcza a polityka fiskalna krajów
Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
2.1.1. Europejska polityka fiskalna – kryteria z Maastricht i finansowanie zrównoważonego rozwoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
2.1.2. Europejskie rozwiązania legislacyjne dotyczące koordynacji polityki budżetowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
2.2. Średniookresowe dokumenty planistyczne jako wiarygodne narzędzia oceny sytuacji fiskalnej krajów UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
2.2.1. Średniookresowe planowanie jako istotny element polityki europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
2.2.2. Analiza wiarygodności prognoz krajów członkowskich przedstawianych Komisji Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
2.3. Skuteczność europejskich rozwiązań dotyczących reguł fiskalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2.3.1. Kryteria z Maastricht jako ponadnarodowe reguły fiskalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2.3.2. Analiza skuteczności reguł europejskich w odniesieniu do stabilności fiskalnej i stabilności finansów publicznych . . . . 88
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Rozdział 3. Ewolucja roli, skali i kierunków oddziaływania środków europejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
3.1. Skala i podstawowe uwarunkowania finansowego oddziaływania UE w latach 1995–2017 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
3.2. Analiza struktury finansowego oddziaływania UE – kierunki wydatkowania środków w ramach budżetów 1995–1999 . . . . 111
3.3. Strategia lizbońska jako impuls do poszukiwania sposobów optymalizowania alokacji budżetu unijnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.3.1. Geneza strategii lizbońskiej – starania o osiągnięcie przez UE czołowej pozycji konkurencyjnej w globalnej gospodarce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.3.2. Przyjęcie strategii lizbońskiej i jej założenia . . . . . . . . . . . . . . . 115
3.3.3. Specyfika alokacji budżetów UE w okresie 2000–2006, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości zapewnienia środków na realizację strategii lizbońskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
3.3.4. Szczegółowa analiza zmian dynamiki wydatków według poszczególnych tytułów w latach 2000–2006 . . . . . . . . 119
3.3.5. Budżety europejskie w latach 2007–2013 – połączenie strategii lizbońskiej ze strategią „Europa 2020” . . . . . . . . . . . . 122
3.3.6. Uznanie konieczności weryfikacji dotychczasowych strategicznych podstaw rozwojowych UE . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
3.4. Strategia „Europa 2020” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
3.4.1. Założenia i przewidywane cele nowej strategii UE – „Europa 2020” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
3.4.2. Analiza głównych kategorii wydatkowych z budżetu UE w latach 2014–2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
3.5. Ocena skuteczności wydatkowania środków europejskich . . . . . . . . . 133
3.5.1. Zasady i wybór formy kontroli wydatkowania środków z budżetu UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
3.5.2. Zasady kontroli prowadzonej na poziomie europejskim . . . . . 136
3.5.3. Ocena skuteczności wydatkowania środków z budżetu UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
3.5.4. Wyniki oceny wykonania zadań w ramach ukończonych projektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Rozdział 4. Finanse publiczne jako źródło finansowania rozwoju społeczno-gospodarczego na poziomie krajowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
4.1. Wpływ czynników ekonomicznych i strukturalnych na politykę wydatkową krajów UE w latach 1995–2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
4.1.1. Najważniejsze czynniki polityki wydatkowej w latach 1995–2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
4.1.2. Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju krajów UE . . . . . . . . . 159
4.2. Finanse krajowe – kierunki i obszary oddziaływania . . . . . . . . . . . . . . 166
4.2.1. Podział wydatków krajów europejskich na wyodrębnione obszary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
4.2.2. Struktura wydatków krajów członkowskich UE w latach 1995–2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
4.2.3. Badanie wpływu struktury wydatków na wskaźnik HDI . . . . . . 176
4.3. Członkostwo w UE a wydatki na poziomie krajowym . . . . . . . . . . . . . 178
4.3.1. Analiza „starych” krajów UE w podziale na trzy okresy . . . . . 179
4.3.2. Analiza wydatków wszystkich krajów UE w latach 1995–2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
4.3.3. Wpływ członkostwa w UE na strukturę wydatków . . . . . . . . . . 199
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Rozdział 5. Identyfikacja zadań o charakterze krajowym, europejskim i globalnym jako proces zwiększający efektywność ich realizacji. . . . . . . . . . . . . . 211
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
5.1. Klasyfikacja zadań o charakterze krajowym, europejskim i globalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
5.1.1. Geneza proponowanego podziału zadań publicznych . . . . . . . 213
5.1.2. Autorska propozycja podziału zadań publicznych na krajowe, europejskie i globalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
5.2. Zadania o charakterze globalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
5.2.1. Zadanie globalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
5.2.2. Polityka środowiskowa jako wyzwanie i zadanie globalne . . . . 222
5.2.3. Globalny wymiar kwestii związanych z ochroną środowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
5.3. Zadania o charakterze europejskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
5.3.1. Zadanie europejskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
5.3.2. Transeuropejska sieć transportowa jako przykład ewolucji zarządzania zadaniem europejskim . . . . . . . . . . . . . . . 232
5.3.3. Wnioski wypływające z realizacji zadań europejskich (sieci TEN–T) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
5.3.4. Zarządzanie zadaniami europejskimi – planowanie, realizacja i sprawozdawczość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
5.4. Zadania publiczne na poziomie krajowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
5.4.1. Zadanie krajowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
5.4.2. Zadania krajowe jako podstawa realizacji działań publicznych w obszarze pomocy społecznej . . . . . . . . . . . . . . . . 248
5.4.3. Efektywność realizacji zadań krajowych w zakresie polityki społecznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Spis treści
Wstęp …………………………………………………………………………………………….9
Rozdział I. Wstęp do finansów przedsiębiorstw (Marta Postuła)
Wstęp …………………………………………………………………………………………….14
1.1. Finanse – podstawowe pojęcia ……………………………………………………………………15
1.2. Finanse przedsiębiorstw w rozwoju społeczno-gospodarczym …………………………………………..22
1.3. Polityka finansowa osobista, państwa, przedsiębiorstwa …………………………………………….26
1.4. Decyzje finansowe w firmie i otoczenie społeczne ………………………………………………….28
1.5. Zasady zarządzania finansami w firmie ……………………………………………………………35
1.6. Otoczenie rynkowe – gra sił i interesów, uwarunkowania zewnętrzne i odpowiedzialność za kreowanie
wewnętrznych warunków sukcesu finansowego przedsiębiorstwa ……………………………………………..38
Rozdział II. Źródła pozyskiwania kapitałów (Marcin Torzewski)
Wstęp……………………………………………………………………………………………..43
2.1. Rodzaje źródeł pozyskiwania kapitałów ……………………………………………………………43
2.2. Charakterystyka źródeł pozyskiwania kapitałów …………………………………………………….51
2.3. Kryteria wyboru źródeł finansowania ……………………………………………………………..65
Rozdział III. Analiza progu rentowności oraz dźwigni operacyjnej i finansowej (Rafał Cieślik)
Wstęp. ……………………………………………………………………………………………72
3.1. Symulacja warunków równowagi oraz zysku z wykorzystaniem analizy CVP ………………………………..73
3.2. Mechanizm dźwigni operacyjnej jako miary ryzyka operacyjnego ……………………………………….94
3.3. Dźwignia finansowa jako instrument kształtowania struktury kapitału ………………………………..103
3.4. Efekt dźwigni połączonej i jej wpływ na rentowność kapitału ……………………………………….111
Rozdział IV. Zarządzanie kapitałem obrotowym (Mirosław Przygoda)
Wstęp ……………………………………………………………………………………………114
4.1. Finansowanie aktywów obrotowych w przedsiębiorstwie ………………………………………………115
4.2. Pojęcie i istota kapitału obrotowego ……………………………………………………………117
4.3. Cele zarządzania kapitałem obrotowym ……………………………………………………………122
4.4. Sposoby zarządzania kapitałem obrotowym …………………………………………………………124
4.5. Cykl obiegu gotówki w przedsiębiorstwie …………………………………………………………127
4.6. Cykl kapitału obrotowego netto …………………………………………………………………129
4.7. Obszary zastosowania kapitału obrotowego do finansowania działalności przedsiębiorstwa ……………….135
4.8. Struktura pasywów służących finansowaniu majątku obrotowego ……………………………………….157
4.9. Znaczenie kapitału obrotowego dla funkcjonowania przedsiębiorstwa ………………………………….158
Rozdział V. Ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa (Maciej Pawłowski)
Wstęp ……………………………………………………………………………………………160
5.1. Pojęcie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i źródła służące jej ocenie ……………………………160
5.2. Zestawienie majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania – bilans ……………………………168
5.3. Zestawienie wyników osiąganych przez przedsiębiorstwo – rachunek zysków i strat ……………………..175
5.4. Interpretacja dokumentacji finansowej dla celów oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa ……………179
5.5. Wykorzystanie analizy wskaźnikowej w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa – przykład praktyczny …197
Rozdział VI. Decyzje inwestycyjne (Sławomir Wymysłowski)
Wstęp ……………………………………………………………………………………………202
6.1. Istota i rodzaje inwestycji ……………………………………………………………………203
6.2. Inwestycje rzeczowe …………………………………………………………………………..204
6.3. Inwestycje finansowe ………………………………………………………………………….245
Rozdział VII. Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw (Andrzej Rutkowski)
Wstęp ……………………………………………………………………………………………276
7.1. Motywy procesów fuzji i przejęć ………………………………………………………………..277
7.2. Struktury holdingowe w procesach przejęć ………………………………………………………..284
7.3. Koszt kapitału w procesach fuzji i przejęć ………………………………………………………288
7.4. Sposoby zapłaty za przejmowane firmy…………………………………………………………….297
7.5. Taktyki obronne przed nieprzyjaznymi przejęciami …………………………………………………299
7.6. Przejęcie firmy przez zadłużenie ……………………………………………………………….301
7.7. Wspólne przedsięwzięcia ……………………………………………………………………….304
7.8. Wykupy akcji własnych …………………………………………………………………………306
Podsumowanie ……………………………………………………………………………………..308
Pytania kontrolne …………………………………………………………………………………309
Zestaw zadań do samodzielnego rozwiązania wraz z odpowiedziami …………………………………………313
Spis rysunków …………………………………………………………………………………….330
Spis schematów ……………………………………………………………………………………331
Spis tabel ……………………………………………………………………………………….332
Bibliografia ……………………………………………………………………………………..333
Summary ………………………………………………………………………………………….338
×
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa – zasady i uwarunkowania (Marta Postuła) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Finanse – podział i podstawowe definicje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Finanse w rozwoju społeczno-gospodarczym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3. Zarządzanie finansami osobistymi, przedsiębiorstwa czy państwa . .
1.4. Zarządzanie finansami w Przedsiębiorstwie uwarunkowane otoczeniem gospodarczym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5. Zasady dobrego zarządzania finansami w przedsiębiorstwie . . . . . . .
1.6. Otoczenie rynkowe – gra się i interesów, uwarunkowania zewnętrzne i odpowiedzialność za kreowanie wewnętrznych warunków sukcesu finansowego przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Struktura sprawozdania finansowego i powiązania pomiędzy poszczególnymi ¡ego elementami (Jan Rak) . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Struktura oraz metody sporządzania sprawozdania . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Bilans, rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa
jako podstawowe części sprawozdania finansowego . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1. Istota bilansu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2. Charakterystyka aktywów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3. Charakterystyka pasywów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.4. Rachunek zysków i strat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.5. Informacja dodatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.6. Współzależności pomiędzy elementami sprawozdania finansowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3. Dodatkowe elementy sprawozdania – rachunek przepływów pieniężnych i zestawienie zmian w kapitałach własnych . . . . . . . . . . .
2.3.1. Rachunek przepływów pieniężnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.2. Budowa rachunku przepływów pieniężnych metodą pośrednią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.3. Zestawienie zmian w kapitale własnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4. Podstawy metodologiczne analizy sprawozdań finansowych . . . . . . .
2.4.1. Wstępna ocena dynamiki i struktury majątku i kapitałów . . .
2.4.2. Wstępna analiza finansowa – czytanie sprawozdania finansowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4.3. Analiza wskaźnikowa sprawozdań finansowych . . . . . . . . . . . .
2.4.4. Przykład analizy finansowej z wykorzystaniem wskaźników . .
Rozdział 3. Ryzyko biznesowe, struktura finansowania a stopa zwrotu dla akcjonariusza (Rafał Cieślik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Ryzyko biznesowe i finansowe – istota, znaczenie dla stopy zwrotu i metody pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2. Symulacja warunków równowagi oraz zysku z wykorzystaniem analizy CVP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.1. Analiza progu rentowności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.2. Wykorzystanie analizy CVP dla ustalania wielkości docelowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.3. Ocena ryzyka operacyjnego z wykorzystaniem analizy CVP (strefa bezpieczeństwa i analiza wrażliwości) . . . . . . . . . . . . . .
3.2.4. Próg rentowności przy produkcji wielosortymentowej . . . . . . .
3.3. Mechanizm dźwigni operacyjnej jako miary ryzyka operacyjnego . .
3.4. Dźwignia finansowa jako instrument kształtowania struktury kapitału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.5. Efekt dźwigni połączonej i jej wpływ na rentowność kapitału . . . . .
Rozdział 4. Źródła pozyskiwania kapitałów przez przedsiębiorstwo (Jarosław Klepacki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Pojęcie i istota kapitału w przedsiębiorstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Identyfikacja¡a i charakterystyka źródeł pozyskiwania kapitałów . . . . .
4.2.1. Źródła własne pozyskania kapitałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.2. Źródła obce i hybrydowe pozyskiwania kapitałów . . . . . . . . . .
4.3. Uwarunkowania decyzji doboru źródeł finansowania . . . . . . . . . . . . .
4.4. Wpływ czynników behawioralnych na dobór źródeł finansowania . .
Rozdział 5. Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw (Andrzej¡ Rutowski) . . . . . . .
5.1. Motywy procesów fuzji i przejęć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. Struktury holdingowe w procesach przejęć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3. Koszt kapitału w procesach fuzji i przejęć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Skorygowana wartość bieżąca (APV) w ocenie fuzji i przejęć . . . . .
5.5. Sposoby zapłaty za przejmowane przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . .
5.6. Taktyki obronne przed nieprzyjaznymi przejęciami . . . . . . . . . . . . . . .
5.7. Przejęcie firmy przez zadłużenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.8. Wspólne przedsięwzięcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.9. Wykupy akcji własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zbiór przykładowych pytań i zadań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis treści
Wstęp ………………………………………………………….9
Rozdział 1
Transfery w gospodarce a sektor finansów publicznych………………..15
1.1. Teorie ekonomiczne a finanse publiczne………………………..15
1.2. Sektor finansów publicznych elementem sektora publicznego……….21
1.3. Transfery w sektorze finansów publicznych……………………..24
1.4. Międzynarodowe przepływy finansowe……………………………34
1.4.1. Transfery z międzynarodowych instytucji finansowych……35
1.4.2. Rozliczenia z Unią Europejską……………………….38
1.4.3. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne………………….49
1.4.4. Nowe źródła finansowania projektów rozwojowych………..54
Podsumowanie……………………………………………………59
Rozdział 2
Sektor finansów publicznych (podstawowe przepływy)………………….60
Wprowadzenie……………………………………………………60
2.1. Wpływ wydatków sektora finansów publicznych na wzrost w danym
wymiarze czasu…………………………………………..61
2.2. Wydatki podsektora rządowego…………………………………67
2.3. Wydatki podsektora samorządowego……………………………..73
2.4. System ubezpieczeń społecznych i świadczeń zdrowotnych…………76
2.4.1. System ubezpieczeń społecznych………………………76
2.4.2. Wydatki na świadczenia zdrowotne…………………….80
2.5. Tradycyjne instrumenty redystrybucji środków publicznych……….85
2.5.1. Dotacje…………………………………………..87
2.5.2. Subwencje…………………………………………92
2.5.3. Gwarancje i poręczenia……………………………..94
2.5.4. Pożyczki na restrukturyzację jednostek samorządu
terytorialnego…………………………………..100
Podsumowanie…………………………………………………..102
rozdział 3
Narzędzia efektywnego zarządzania środkami publicznymi
– polskie błędy i sukcesy……………………………………….104
Wprowadzenie…………………………………………………..104
3.1. Planowanie wieloletnie, w tym programy wieloletnie…………….105
3.1.1. Planowanie wieloletnie i średniookresowe…………….105
3.1.2. Programy wieloletnie jako element ustawy budżetowej…..108
3.1.3. Ocena aktualnego systemu planowania wieloletniego
w Polsce………………………………………..112
3.2. Budżetowanie zadaniowe……………………………………..120
3.2.1. Budżet zadaniowy elementem zarządzania publicznego……120
3.2.2. Stan polskich prac nad budżetem zadaniowym…………..122
3.2.3. Dalsze kierunki działania w celu wykorzystania budżetu
zadaniowego w Polsce…………………………………….126
3.3. Kontrola zarządcza i audyt wewnętrzny………………………..134
3.3.1. Kontrola zarządcza i audyt wewnętrzny w sektorze
finansów publicznym………………………………134
3.3.2. Polskie rozwiązania w zakresie audytu wewnętrznegoi
kontroli zarządczej………………………………137
3.3.3. Dylematy związane z funkcjonowaniem audytu wewnętrznego
i kontroli zarządczej w sektorze finansów publicznym…139
3.4. Przeglądy wydatkowe – narzędzie wspierające efektywne zarządzanie
środkami publicznymi…………………………………….142
3.4.1 Proefektywnościowe podejście do wydatków publicznych…..142
3.4.2. Zalety i wady przeglądów wydatkowych………………..150
Podsumowanie…………………………………………………..168
rozdział 4
Instytucjonalne rozwiązania w sektorze finansów publicznych
i ich efektywność………………………………………………170
Wprowadzenie…………………………………………………..170
4.1. Lista jednostek sektora finansów publicznych………………….172
4.2. Ewolucja form organizacyjnych w sektorze finansów publicznych…..178
4.3. Analiza ekonomiczna wybranych podmiotów publicznych……………186
4.3.1. Państwowe fundusze celowe………………………….187
4.3.2. Agencje wykonawcze………………………………..192
4.3.3. Państwowe osoby prawne…………………………….200
4.3.4. Instytucje gospodarki budżetowej……………………204
Podsumowanie…………………………………………………..211
rozdział 5
Praktyka zarządzania środkami publicznymi w okresie transformacji
w polsce………………………………………………………212
Wprowadzenie…………………………………………………..212
5.1. Podstawowe założenia badań ilościowych i jakościowych………….213
5.2. Analizy i wnioski z przeprowadzanego badania………………….215
5.3. Wywiady z wiceministrami finansów odpowiedzialnymi za budżet……227
5.3.1. Elżbieta Chojna-Duch – wywiad autoryzowany…………..228
5.3.2. Halina Wasilewska-Trenkner – wywiad autoryzowany……..233
5.3.3. Elżbieta Suchocka-Roguska – wywiad autoryzowany………242
Podsumowanie…………………………………………………..253
Zakończenie……………………………………………………255
Aneks…………………………………………………………257
Spis rysunków………………………………………………….309
Spis tabel…………………………………………………….311
Bibliografia…………………………………………………..313
Spis treści
Wprowadzenie – Marta Postuła, Barbara Woniak …………………………………………………………………..7
Część I: Zarządzanie środkami publicznymi – budżet zadaniowy
Budżet państwa i budżet zadaniowy w kontekście zasad budżetowych – Teresa Lubińska ………………………………..17
Węzłowe problemy i dylematy związane ze stosowaniem budżetu zadaniowego w Polsce – Stanisła Owsiak ………………….29
Budżet zadaniowy z perspektywy prac parlamentarnych – Zofia Szpringer ……………………………………………43
Niezbędne warunki realizacji budżetu zadaniowego – Krystyna Piotrowska-Marczak ……………………………………57
Budżet zadaniowy jako element Nowego Zarządzania Publicznego – Jacek Sierak ………………………………………67
Prawne aspekty regulacji budżetu zadaniowego – Wojciech Gonet …………………………………………………..81
Koszty zadań publicznych miernikiem oceny alokacji środków publicznych – Ewa Hellich ………………………………89
Wydatki budżetowe a koszty realizacji zadań w budżecie zadaniowym – Jan Wąsik ……………………………………101
Budżet zadaniowy a kryzys fiskalny – Łukasz Goczek ……………………………………………………………111
Budżet zadaniowy w Polsce narzędzia systemu zarządzania strategicznego państwem – ocnea i propozycje modyfikacji
przyjętej metodyki – Artur Bartoszewicz ……………………………………………………………………..121
Część II: Doświadczenia zagraniczne we wprowadzaniu budżetu zadaniowego
O możliwości wykorzystania w Polsce doświadczeń zagranicznych w zakresie budżetu zadaniowego
– Eugeniusz Ruśkowski, Urszula K. Zawadzka-Pąk ……………………………………………………………….139
Aktualne doświadczenia Austrii we wprowadzaniu budżetu zadaniaowego – Marta Postuła ………………………………151
Funkcjonowanie budżetu zadaniowego we Francji – sześć lat doświadczeń – Katarzyna Stabryła-Chudzio …………………161
Modernizacja budżetowania zadaniowego (GPRAMA) jako działanie podejmowane przez administrację przezydenta B. Obamy
w celu racjonalizacji finansów publicznych w Stanach Zjednoczonych – Andrzej Mielcarz …………………………….171
Część III: Budżet zadaniowy w jednostkach samorządu terytorialnego
Samodzielność finansowania jednostki samorządu terytorialnego a upowszechnienie budżetu w układzie zadaniowym
na szczeblu lokalnym i regionalnym – Leszek Patrzałek …………………………………………………………189
Budżet zadaniowy jako instrument zwiększający efektywność zarządzania środkami publicznymi w JST – Beata Filipiak ……197
Wieloletnia prognoza finansowa, budżet a budżet zadaniowy w jednostkach samorządu terytorialnego
– problemy i wyzwania – Marek Dylewski ………………………………………………………………………209
Budżet zadaniowy jako narzędzie racjonalizacji wydatków jedneostek samorządu terytorialneg
– Beata Guziejewska, Dagmara Hajdys …………………………………………………………………………221
Budżet zadaniowy w jednostkach samorządu terytorialnego – postulaty wdrożeniowe a doświadczenia polskie
– Sławomir Franek, Marcin Będzieszak ………………………………………………………………………..233
Budżet zadaniowy w gminach jako nowe narzędzie zarzadzania finansami samorządowymi – Zofia Dolewka …………………251
Budżet w układzie zadaniowym a transparentność zarządzania lokalnymi zasobami finansowymi – determinanty wdrożenia
budżetu w układzie zadaniowym w samorządach gminnych – Andrzej Józef Kozłowski, Iwona Zofia Czapliska-Kozłowska ……..261
Wpływ budżetu zadaniowego na efektywność wydatków publicznych na przykładzie gmin – Joanna Radziwon ……………….275
Budżet zadaniowy jako narzędzie racjonalizacji wydatków inwestycyjnych w gminie – Ryszard Waśkiewicz ……………….285
Budżet zadaniowy w jednostkach samorządu terytorialnego jako zmiany systemowe wynikające z polityki spójności UE
– Alina Walenia …………………………………………………………………………………………..297
Spis treści
Wstęp …………………………………………………………………………………..7
Rozdział I. Instrumenty zarządzania finansami publicznymi …………………………………….11
1.1. Finanse publiczne a zarządzanie państwem ……………………………………………….11
1.2. Funkcje finansów publicznych ………………………………………………………….20
1.3. Główne narzędzia polityki fiskalnej ……………………………………………………33
1.4. Instytucje biorące udział w podziale środków publicznych …………………………………43
1.5. Ewolucja instrumentów zarządzania finansami publicznymi ………………………………….46
Rozdział II. Planowanie średnio- i długookresowe w sektorze publicznym
2.1. Przesłanki wieloletniego zarządzania finansami ………………………………………….52
2.2. Metody planowania i realizacji projektów wieloletnich w sektorze publicznym ………………..62
2.2.1. Doświadczenia Niemiec ……………………………………………………….63
2.2.2. Doświadczenia Irlandii ………………………………………………………66
2.2.3. Doświadczenia Holandii ………………………………………………………69
2.2.4. Doświadczenia Australii ……………………………………………………..71
2.2.5. Doświadczenia Polski ………………………………………………………..74
2.3. Wnioski …………………………………………………………………………….79
Rozdział III. Reguły fiskalne – podstawowy instrument wspierający konsolidację fiskalną
3.1. Rodzaje reguł fiskalnych stosowanych w zarządzaniu finansami publicznymi …………………..85
3.1.1. Reguła deficytu …………………………………………………………….91
3.1.2. Reguły długu publicznego …………………………………………………….93
3.1.3. Reguły wydatkowe ……………………………………………………………93
3.2. Rozwiązania instytucjonalno-prawne w zakresie reguł fiskalnych ……………………………94
3.3. Wybrane doświadczenia w stosowaniu reguł fiskalnych ……………………………………..96
3.3.1. Rozwiązania niemieckie ………………………………………………………96
3.3.2. Rozwiązania irlandzkie ……………………………………………………..102
3.3.3. Rozwiązania holenderskie ……………………………………………………104
3.3.4. Rozwiązania australijskie …………………………………………………..106
3.3.5. Rozwiązania polskie ………………………………………………………..111
3.4. Wnioski ……………………………………………………………………………116
Rozdział IV. Niezależne instytucje fiskalne
4.1. Koncepcja niezależnych instytucji fiskalnych …………………………………………..123
4.2. Modele funkcjonowania niezależnych instytucji fiskalnych ………………………………..128
4.2.1. Rozwiązania niemieckie ……………………………………………………..129
4.2.2. Rozwiązania irlandzkie ……………………………………………………..131
4.2.3. Rozwiązania holenderskie ……………………………………………………133
4.2.4. Rozwiązania australijskie …………………………………………………..135
4.2.5. Rozwiązania polskie ………………………………………………………..139
4.3. Wnioski ……………………………………………………………………………144
Rozdział V. Przeglądy wydatków – narzędzie wspierające efektywne zarządzanie środkami publicznymi
5.1. Przeglądy wydatków. Definicja, geneza, zastosowanie …………………………………….150
5.1.1. Przyczyny zainteresowania przeglądami wydatków ………………………………..155
5.1.2. Charakter przeglądów wydatków ……………………………………………….159
5.2. Rodzaje przeglądów wydatków stosowanych w wybranych krajach ……………………………..160
5.3. Ocena efektywności przeglądów wydatków ………………………………………………..165
5.3.1. Niemcy ……………………………………………………………………165
5.3.2. Irlandia ………………………………………………………………….167
5.3.3. Holandia ………………………………………………………………….171
5.3.4. Australia …………………………………………………………………176
5.3.5. Polska ……………………………………………………………………182
5.4. Wnioski ……………………………………………………………………………189
Podsumowanie ……………………………………………………………………………194
Bibliografia ……………………………………………………………………………198
Pozycje książkowe ……………………………………………………………………….198
Dokumenty ………………………………………………………………………………200
Normy prawne ……………………………………………………………………………201
Netografia ……………………………………………………………………………..202
Spis rysunków …………………………………………………………………………..203
Spis tabel ……………………………………………………………………………..203
Spis wykresów …………………………………………………………………………..204
Spis treści
Wstęp ………………………………………………………………………………………9
Część I
Rachunkowość jako źródło informacji
do zarządzania efektywnością
Wartości niematerialne i prawne – wartość firmy – Jan Rak, Jan Turyna ……………………………13
Udziały niekontrolujące a dochody i kapitały własne grup kapitałowych spółek
notowanych na warszawskiej giełdzie papierów wartościowych – Radosław Ignatowski, Wojciech Zatoń ……27
Błędy w założeniach do oceny projektów inwestycyjnych – Wojciech Dawid Krzeszowski ………………..42
Model przekształconego sprawozdania finansowego jako narzędzie zarządzania wartością przedsiębiorstwa
w małych, średnich i dużych przedsiębiorstwach – głos w dyskusji – Ewa Maćkowiak ………………….52
Hierarchia danych wejściowych w technikach wyceny aktywów i zobowiązań w wartości godziwej
– Halina Buk ………………………………………………………………………………63
Zależność między efektywnością a stosowaniem kreatywnej księgowości – podejście teoretyczne
– Marek Sylwestrzak ………………………………………………………………………..76
Ocena efektywności systemów gwarantowania depozytów – Łukasz Szewczyk ……………………………89
Jednostki mikro według ustawy o rachunkowości – Kazimiera Winiarska ……………………………..99
Ilościowe i jakościowe aspekty operacyjnych przepływów pieniężnych – Aleksander Kusak …………….110
Problemy wyceny premii akwizycyjnej – Andrzej Rutkowski ……………………………………….124
Część II
Efektywność w sektorze publicznym
Finansowe i społeczne aspekty oceny szkoły wyższej – Nikodem Grzenkowicz, Artur Chełstowski ……….143
Istota oceny efektywności alokacji zasobów w administracji publicznej – Marta Postuła …………….158
Usefulness of Financial Information from Annual Statements of Public Benefit Organisations
in Evaluation of Their Performance – Tomasz Dyczkowski ………………………………………..178
Efektywność kosztowa outsourcingu wybranych usług w podmiocie leczniczym – Małgorzata Winter ………194
Analiza obiegu środków z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ochrony zdrowia w Polsce
– Alina Warelis, Eunika A. Warelis ………………………………………………………….203
Skuteczność gospodarki finansowej NFZ na przykładzie Pomorskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ w Gdańsku
– Sebastian Susmarski, Anna Zamojska ………………………………………………………..218
Część III
Efektywność/finanse w przedsiębiorstwie
Rola zarządzania kosztami w poprawie efektywności działalności przedsiębiorstwa – Edward Nowak …….235
Teoretyczne aspekty efektywności rynku kapitałowego na przykładzie
Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie – Michał Pachowski …………………………………..248
Ocena wpływu ustawy deweloperskiej na efektywność giełdowych deweloperów mieszkaniowych
– Maciej Mazur ……………………………………………………………………………261
Control as a Mechanism Affecting External Audit Quality – Michał Ambroziak ………………………274
Przesłanki budowy modelu prognozującego zagrożenie kontynuacji działalności klubów piłkarskich
opartego na wielowymiarowej analizie dyskryminacyjnej
– Rafał Cieślik, Rafał Zbyrowski, Karol Stępień ………………………………………………283
Transparentność informacyjna rynku obligacji w Polsce – Maciej Pawłowski ………………………..295
Metoda zarządzania ryzykiem w oparciu o zastosowania symulacji Monte Carlo
w modelach szeregów czasowych ARIMA i GARCH – Tomasz Krawczyk ………………………………….304
Venture capital i aniołowie biznesu w finansowaniu przedsiębiorstw typu start up – Lilia Neumann …..320
Kształtowanie wartości wskaźników płynności finansowej przez przedsiębiorstwa z sektora MSP
w zależności od osiąganej rentowności aktywów – Piotr Figura …………………………………..333
Selected Problems of the Capital Market in Poland – Joanna Małecka ……………………………..349
Ryzyko kredytowania gospodarstw domowych w walutach obcych – analiza mechanizmu kredytowania
i jego skutków – Teresa Czerwińska, Jerzy Żyżyński ……………………………………………363
Spis treści
Wprowadzenie ……………………………………………………………………………………………….9
Uzasadnienie wyboru tematu …………………………………………………………………………………..9
Cele i hipotezy badawcze ……………………………………………………………………………………20
Metodyka badań …………………………………………………………………………………………….26
1. Rola państwa w gospodarce ………………………………………………………………………………..30
1.1. Przegląd poglądów na temat roli państwa w gospodarce ………………………………………………………30
1.2. Podstawowe funkcje państwa w różnych typach gospodarek …………………………………………………….41
1.3. Instrumenty służące pozyskiwaniu i redystrybucji środków publicznych ………………………………………..55
1.4. Instytucja budżetu biorąca udział w podziale środków publicznych ……………………………………………64
2. Transformacja społeczno-gospodarcza a optymalizacja wykorzystania środków publicznych w Polsce …………………..68
2.1. Sektor finansów publicznych w Polsce – tworzenie i przemiany w latach 1990–2010 ………………………………69
2.1.1. Zmiany zakresu i sposobów działania jednostek sektora publicznego w Polsce w latach 1990–2010 …………70
2.1.2. Formy zasilania fi nansowego jednostek sektora finansów publicznych z budżetu państwa ……………….106
2.2. Ewolucja funkcji wypełnianych przez państwo polskie ………………………………………………………118
2.3. Rozwój gospodarczy a wydatki publiczne ………………………………………………………………….130
2.3.1. Wzrost gospodarczy w Polsce w okresie 1990–2010 …………………………………………………135
2.3.2. Czynniki wzrostu PKB w Polsce …………………………………………………………………141
2.3.3. Wzrost gospodarczy w Polsce a wydatki publiczne po 1989 roku ……………………………………..143
2.4. Ocena efektywności wydatków na szkolnictwo wyższe w sektorze publicznym i prywatnym ………………………….148
2.4.1. Teoretyczne aspekty przeprowadzanej analizy …………………………………………………….149
2.4.2. System szkolnictwa wyższego w Polsce …………………………………………………………..153
2.4.3. Finansowanie szkolnictwa wyższego ……………………………………………………………..158
2.4.4. Efektywność wydatków na szkolnictwo wyższe w Polsce ……………………………………………..163
3. Prawo Wagnera w praktyce finansów publicznych w Polsce i innych krajach unijnych ………………………………174
3.1. Koncepcja państwa dobrobytu stworzona na podstawie teorii A. Wagnera ……………………………………….175
3.1.1. Podstawy metodologiczne ………………………………………………………………………175
3.1.2. Przegląd opinii badaczy w aktualnej literaturze polskiej …………………………………………180
3.1.3. Próby empirycznej weryfi kacji prawa Wagnera ……………………………………………………182
3.1.4. Krytyka uproszczonego rozumienia prawa Wagnera ………………………………………………….185
3.2. Weryfi kacja prawa Wagnera w warunkach polskich ………………………………………………………….189
3.2.1. Aktualność prawa Wagnera w okresie transformacji gospodarczej w Polsce …………………………….189
3.2.2. Działanie prawa Wagnera w warunkach polskich w latach 1995–2010 …………………………………..195
3.3. Wydatki sektora finansów publicznych w Polsce i w krajach UE ………………………………………………207
3.3.1. Wydatki sektora publicznego w krajach UE w latach 2000–2010 ………………………………………207
3.3.2. Wydatki sektora finansów publicznych według kryterium przeznaczenia ekonomicznego …………………..213
3.3.3. Ocena wydatków publicznych w relacji do PKB i determinantów ich zmian w wybranych
krajach w latach 1995–2010 …………………………………………………………………..217
4. Kluczowe kierunki optymalizacji wykorzystania środków publicznych w Polsce ……………………………………230
4.1. Reguły fiskalne ………………………………………………………………………………………235
4.1.1. Doświadczenia międzynarodowe w formułowaniu reguł fiskalnych ……………………………………..236
4.1.2. Wnioski dla Polski z analizy rozwiązań międzynarodowych ………………………………………….247
4.1.3. Rozwiązania polskie ………………………………………………………………………….248
4.2. Planowanie strategiczne, wieloletnie w sektorze publicznym ………………………………………………..257
4.2.1. Pojęcie planowania wieloletniego ………………………………………………………………257
4.2.2. Przebieg prac nad wieloletnim, zadaniowym planowaniem wydatków publicznych w Polsce …………………263
4.2.3. Cele i mierniki realizacji funkcji i zadań państwa ………………………………………………274
4.2.4. Wieloletni Plan Finansowy Państwa (WPFP) i Wieloletnia Prognoza Finansowa ………………………….285
4.3. Ocena wyników dotychczasowych doświadczeń planowania w ramach WPFP …………………………………………287
4.3.1. Rozwój kapitału ludzkiego …………………………………………………………………….289
4.3.2. Działania ogólnopaństwowe …………………………………………………………………….301
4.3.3. Infrastruktura zrównoważonego rozwoju kraju …………………………………………………….309
4.3.4. Omówienie uzyskanych wyników przeprowadzonej analizy …………………………………………….320
4.4. Kierunki rozwoju wieloletniego, zadaniowego planowania wydatków ……………………………………………326
4.4.1. Zmiany sprawozdawczości i zasad rachunkowości …………………………………………………..326
4.4.2. Kwestia ewaluacji w procesie planowania i realizacji zadań publicznych …………………………….329
4.5. Kontrola zarządcza jako instrument zarządzania w jednostkach sektora finansów publicznych …………………….335
4.5.1. Pojęcie kontroli …………………………………………………………………………….335
4.5.2. Istota kontroli gospodarowania zasobami w sektorze publicznym …………………………………….337
4.5.3. Zadania kontroli zarządczej …………………………………………………………………..341
4.6. Zasady gospodarki fi nansowej w różnego rodzaju jednostkach sektora finansów publicznych ……………………..345
4.6.1. Gospodarka fi nansowa Agencji Rynku Rolnego …………………………………………………….347
4.6.2. Gospodarka fi nansowa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ……………………………350
4.6.3. Państwowe Gospodarstwo Lasy Państwowe – gospodarka finansowa ……………………………………..353
Podsumowanie ……………………………………………………………………………………………..366
Spis tabel ……………………………………………………………………………………………….374
Spis wykresów …………………………………………………………………………………………….376
Spis rysunków …………………………………………………………………………………………….380
Literatura ……………………………………………………………………………………………….381
Summary ………………………………………………………………………………………………….390
Index
Chapter I
Marta Postuła, Piotr Perczyński
Implementation of performance budget and strategic planning – Polish experience . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.1. Moderrn management of public fi nances . . . . . . . . . . . . . . 13
1.1.1. Defi nition of performance budget . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.1.2. Schedule, strategies of implementation, and the scope of use of a performance budget . . . . . 21
1.1.3. Advantages and disadvantages of performance-related budgeting . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.2. Polish experiences related to the creation and implementation of the performance budget system . . . . . . 27
1.2.1. Status and perspectives of public fi nance sector in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.2.2. Poland’s fi rst experiences with a performance budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
1.2.3. Continuation of changes in budget planning in 2008 through the use of new methodological solutions. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
1.2.4. Search for a means of ensuring improvement in organisation of the reform process and methodological solutions using SWOT analysis in Poland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
1.2.5. Implementation of methodological bases of performance planning into the Polish legislation system . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
1.2.6. Other initiatives undertaken in Poland in order to benefi t from strengths and increase opportunities resulting from SWOT analysis during the process of implementation of the performance budget. . . . . . . . 45
1.2.6.1. Strengthening the potential for strategic planning and co-ordination of the process of implementation the performance budget. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
1.2.6.2. Strengthening the potential to measure public tasks – base of measures. . . . . . . . . . . 48
1.2.6.3. Structure of performance budget – increase of transparency and improvement in the quality of presentation . . . . . . . . . . . . 50
1.2.6.4. Strengthening of the personnel factor in the public administration in the process of implementation of the reform. . . . . . . . . . 51
1.2.6.5. Ensuring appropriate tools allowing the effective and timely implementation of performance budget . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.2.6.6. Strengthening of the knowledge sharing process related to the process of budget implementation and the government administration’s participation in this process . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.2.6.7. Threats related to the multiannual character of the reform and the global economic crisis. . .55
1.3. Multiannual planning and strategic management as tools strengthening performance budgeting . . . . . . . . . . 56
1.3.1. Multiannual planning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
1.3.2. Polish experiences related to multiannual planning. . . 60
1.3.2.1. Multiannual State Financial Plan . . . . . . . . . . 63
1.3.2.2. Strategic planning – priority system of expenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
1.4. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Chapter II
Stanisław Owsiak, Katarzyna Stabryła-Chudzio
Performance budget as a tool for the improvement of allocation of public resources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
2.1. Defi nition of a task. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
2.2. Examples of formulating tasks – Polish experiences . . . . . . 80
2.3. The number of activities executed by budget holders . . . . 85
2.4. Experiences of the Netherlands, France and Ireland concerning tasks. . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
2.4.1. The Netherlands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
2.4.2. France. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
2.4.3. Ireland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
2.5. Correct formulation of tasks is a condition of the effective use of the performance budget . . . . . . . . . . . 108
Chapter III
Witold M. Orłowski
Objectives formulated in the performance budget as the indispensable element of the public resource management by objectives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
3.1. Signifi cance of the correct formulation of objectives in the performance budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
3.2. Differences between objectives posed before a business organisation and institutions of the public sector . . . . . . . 115
3.3. Basic rules related to the formulation of objectives . . . . . . 119
3.4. Desired mechanism of formulating objectives . . . . . . . . . . 124
3.5. Matrix of evaluation of the correctness of formulation of the performance budget objectives . . . . . . . . . . . . . . . . 127
3.6. Experiences of selected countries within the framework of formulating objectives for tasks fi nanced from the state budget. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
3.6.1. The Netherlands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
3.6.2. Slovakia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
3.6.3. Ireland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
3.6.4. France. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
3.7. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Chapter IV
Andrzej Pogoda, Marek Chrzanowski, Krzysztof Marczewski
Fundamental signifi cance of a measure as an element strictly correlated with objectives within the framework of the performance budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
4.1. Kinds of measures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
4.1.1. System (instrument) of measurement of the execution of tasks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
4.1.2. Ways of classifi cation of measures of a degree of execution of objectives/tasks . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
4.1.2.1. Classifi cations based on the “production model rule” or “3 E rule” . . . . . . . . . . . . . . 151
4.1.2.2. Classifi cation based on the Strategic Score Card . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
4.2. Circumstances which should accompany the selection of a given type of measure for tasks . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
4.2.1. Specifi cation of a mission and objectives for a given task or programme. . . . . . . . . . . . . . . . . 175
4.2.2. Identifi cation of the utility of information received as a result of the application of a given measure . . . 176
4.2.3. Identifi cation which aspects of execution of tasks will be subject to measurement . . . . . . . . . 176
4.2.4. Selection of measures of execution of tasks . . . . . . . 179
4.2.5. Selection of evaluation criterion . . . . . . . . . . . . . . . . 179
4.2.6. Explanation of reasons for a good or bad execution of tasks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
4.2.7. Presentation of results of undertaken measurements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
4.3. Frequent mistakes committed at the creation of measures – good and bad practices. . . . . . . . . . . . . . . . 181
4.3.1. Examples of good practices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
4.3.2. Examples of bad practices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
4.3.3. Evaluation of quality of measures . . . . . . . . . . . . . . . 189
4.4. The Netherlands, France and Ireland as countries with a several-year experience within the scope of formulation of measures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
4.4.1. The Netherlands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
4.4.2. France . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
4.4.3. Ireland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
4.5. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Chapter V
Jerzy Miller
Territorial self-government in the period of implementation of the performance budget in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
5.1. Financing voivodeship self-government and changes taking place within this scope in government administration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
5.2. Government administration fi nancing in self-government . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
5.3. Procedure of setting objectives in the voivodeship budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
5.4. Hitherto experiences of voivodeships with works over the performance budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
5.5. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Chapter VI
Andrzej Raczko
State budget – desirable directions of changes . . . . . . . . . 217
6.1. Budget policy and economic conditioning . . . . . . . . . . . . . 217
6.2. Framework of institutional stabilisers of public debt and budget defi cit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
6.3. Budget anchor — conditions of effective operation. . . . . . 222
6.4. Credibility of budget anchor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
6.5. Economic rationality of budget expenses . . . . . . . . . . . . . . 227
6.6. Conditions of measurement of effectiveness of budget expenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
6.7. Mechanisms limiting the fi xed character of budget expenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
6.8. System of fl exible special-purpose expenses. . . . . . . . . . . . 234
6.9. Taxes — political or economic decision?. . . . . . . . . . . . . . . 235
6.10. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Chapter VII
Halina Wasilewska-Trenkner
Experiences of Poland with fi scal reforms in the transformation period and the most recent period of 2008-2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
7.1. Synthetic calendar of reforms . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
7.2. The scope and structure of the public fi nance sector in the new act on public fi nance strengthening the management of public resources . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
7.3. Execution of priority tasks in the state in the context of allocation of public resources . . . . . . . . . 254
7.4. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Chapter VIII
Józef Płoskonka
Model assumptions for the performance budget system in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
8.1. Administration systems and task-based approach . . . . . . . 261
8.2. Hierarchy of public tasks — formulation of objectives and selection of measures on various levels . . . . . . . . . . . . . . . 273
8.3. Specifi cation of objectives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
8.4. Measures of a degree of execution of objectives . . . . . . . . 288
8.5. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Chapter IX
Marta Postuła, Piotr Perczyński
Challenges of performance budget in Poland – fi nal remarks . . 299
9.1. Schedule of works on the implementation budget in the period 2008-2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
9.2. Conclusions resulting from hitherto works on the implementation of performance budget in Poland . . . . . . 303
9.3. Challenges related to the process of implementation of performance budget in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
9.3.1. Reporting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
9.3.2. Strategies – priorities – holders . . . . . . . . . . . . . . . . 315
9.3.3. Human factor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
Annex I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
Annex II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
Notes about authors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Bibliography . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
Spis treści
Spis skrótów ……………………………………………………………………………………………….11
Wstęp ……………………………………………………………………………………………………..13
Rozdział I
Teorie finansów publicznych a polityka finansowa ……………………………………………………………….23
1.1 Teorie finansów publicznych ………………………………………………………………………………24
1.1.1 Finanse publiczne a polityka finansowa ……………………………………………………………31
1.1.2 Jakoś finansów publicznych ………………………………………………………………………36
1.1.2.1 Klasyczne podejście do jakości finansów publicznych ……………………………………….36
1.2 Finanse publiczne a wzrost gospodarczy …………………………………………………………………….41
1.3 Funkcje finansów publicznych ……………………………………………………………………………..44
1.4 Główne narzędzia polityki finansowej ………………………………………………………………………49
1.4.1 Dochody publiczne ………………………………………………………………………………49
1.4.2 Wydatki publiczne ………………………………………………………………………………51
Wnioski ……………………………………………………………………………………………………53
Rozdział II
Ewolucja finansów publicznych w Polsce w okresie transformacji …………………………………………………..57
2.1 Kryzys finansów publicznych i program stabilizacji gospodarki ………………………………………………..57
2.1.1 Warunki początkowe ……………………………………………………………………………..57
2.1.2 Pakiet Stabilizacyjny …………………………………………………………………………..60
2.1.3 Realizacja celów ……………………………………………………………………………….62
2.2 Strategia dla Polski jako narzędzie realizacji polityki społeczno-gospodarczej …………………………………66
2.2.1 Warunki początkowe ……………………………………………………………………………..66
2.2.2 Strategie społeczno-gospodarcze ………………………………………………………………….68
2.2.2.1 Strategia dla Polski …………………………………………………………………..69
2.2.2.2 Rozwinięcie Strategii dla Polski – Pakiet 2000 ……………………………………………72
2.2.2.3 Polska na drodze do Europejskiej Unii Walutowej – Euro 2006 ………………………………..73
2.2.3 Realizacja celów ……………………………………………………………………………….74
2.2.4 Wnioski końcowe ………………………………………………………………………………..77
2.3 Spowolnienie rozwoju gospodarczego ………………………………………………………………………..78
2.3.1 Warunki początkowe ……………………………………………………………………………..78
2.3.2 Pakiet reform instytucjonalno-prawnych 1999 r ……………………………………………………..78
2.3.3 Strategie społeczno-gospodarcze ………………………………………………………………….80
2.3.3.1 Strategia Finansów Publicznych i Rozwoju Gospodarczego, Polska 2000-2010 …………………….81
2.3.3.2 Przedsiębiorczoś – Rozwój – Praca ……………………………………………………….86
2.3.4 Realizacja celów ……………………………………………………………………………….89
2.4 Reformy finansów publicznych w okresie przygotowa do członkostwa w Unii Europejskiej ……………………………91
2.4.1 Warunki początkowe ……………………………………………………………………………..91
2.4.2 Program Naprawy Finansów Rzeczpospolitej ………………………………………………………….91
2.4.3 Średniookresowa Strategia Finansów Publicznych …………………………………………………….98
2.4.4 Program uporządkowania i ograniczenia wydatków publicznych …………………………………………100
2.4.5 Realizacja celów 103
Wnioski …………………………………………………………………………………………………..105
Rozdział III
Zarządzanie finansami publicznymi ……………………………………………………………………………115
3.1 Założenia i rezultaty zarządzania finansami sektora publicznego ……………………………………………..115
3.1.1 Zarządzanie finansami publicznymi ……………………………………………………………….117
3.1.2 Zarządzanie wydatkami sektora finansów publicznych jako instrument restrukturyzacji finansów publicznych…120
3.1.3 Polityka podatkowa jako jeden z elementów zarządzania finansami publicznymi ………………………….124
3.2 Członkostwo w Unii Europejskiej a polskie finanse publiczne …………………………………………………129
3.2.1 Zmiany w sytuacji finansów publicznych a członkostwo w UE ………………………………………….129
3.2.2 Przepływy finansowe między Polsk a UE ……………………………………………………………133
3.2.3 Nowe rozwiązania w finansach publicznych …………………………………………………………141
3.2.3.1 Środki zaplanowane w budżetach resortów …………………………………………………143
3.2.3.2 Rezerwy celowe budżetu państwa’ ………………………………………………………..143
3.3.3.3 Pozabudżetowe źródła współfinansowania programów wspólnotowych …………………………….144
3.2.4 Kontrola finansowa i audyt wewnętrzny ……………………………………………………………146
3.2.5 Sprawozdawczoś finansów publicznych w Polsce a wymogi UE …………………………………………..151
3.2.5.1 Zakres sektora instytucji rządowych i samorządowych ………………………………………153
3.2.5.2 Odmienna koncepcja rachunkowa ………………………………………………………….154
Wnioski …………………………………………………………………………………………………..156
Rozdział IV
Strategia polskich finansów publicznych ………………………………………………………………………157
4.1 Polityka finansowa a reforma finansów publicznych ………………………………………………………….157
4.2 Kontynuacja Programu Naprawy Finansów Rzeczypospolitej a obecna polityka finansowa …………………………….163
4.2.1 Obecna polityka finansowa ………………………………………………………………………163
4.2.2 Zmiany systemu finansów publicznych w krajach UE i płynące z tego wnioski dla Polski ………………….164
4.2.3 Decentralizacja finansów publicznych …………………………………………………………….172
4.2.4 Wydatki sektora finansów publicznych …………………………………………………………….177
4.3 Przychody sektora finansów publicznych ……………………………………………………………………186
4.3.1 System podatkowy ………………………………………………………………………………186
4.3.1.1 Proces prywatyzacji a budżet państwa ……………………………………………………189
4.3.2 Pozostałe daniny publiczne ……………………………………………………………………..192
4.3.3 Proponowane działania w zakresie systemu podatkowego ………………………………………………195
4.4 Działania w zakresie wydatków sektora finansów publicznych ………………………………………………….199
4.5 Efekty makroekonomiczne proponowanych rozwiąza …………………………………………………………….204
Wnioski …………………………………………………………………………………………………..208
Podsumowanie ………………………………………………………………………………………………211
Bibliografia ………………………………………………………………………………………………215
Indeks rzeczowy ……………………………………………………………………………………………227
Spis wykresów ……………………………………………………………………………………………..237
Spis tabel ………………………………………………………………………………………………..239
Spis treści
Przedmowa ………………………………………………………………………………………………..9
Rozdział I.
Marta Postuła, Piotr Perczyński
Budżet zadaniowy – wprowadzenie; znaczenie wieloletniego planowania strategicznego w procesie budżetowania ………….17
1.1. Rola państwa …………………………………………………………………………………………17
1.2. Defi nicje budżetu zadaniowego …………………………………………………………………………22
1.3. Harmonogram, strategie wdrożenia oraz zakres wykorzystania budżetu zadaniowego ………………………………26
1.4. Zalety i wady budżetu zadaniowego ………………………………………………………………………31
1.5. Planowanie wieloletnie i zarządzanie strategiczne jako instrumenty wzmacniające budżetowanie zadaniowe …………34
1.5.1. Planowanie wieloletnie ……………………………………………………………………….34
1.5.2. Planowanie strategiczne – priorytetyzacja wydatków ………………………………………………38
1.6. Podsumowanie …………………………………………………………………………………………42
Rozdział II.
Stanisław Owsiak, Katarzyna Stabryła-Chudzio
Budżet zadaniowy jako narzędzie poprawy alokacji środków publicznych ……………………………………………45
2.1. Defi nicja zadania ……………………………………………………………………………………45
2.2. Przykłady formułowania zadań – doświadczenia polskie ……………………………………………………..49
2.3. Kwestia ilości zadań realizowanych przez dysponentów ……………………………………………………..55
2.4. Doświadczenia Holandii, Francji, Irlandii w kontekście zadań ………………………………………………68
2.4.1. Holandia ……………………………………………………………………………………68
2.4.2. Francja …………………………………………………………………………………….71
2.4.3. Irlandia ……………………………………………………………………………………73
2.5. Prawidłowe formułowanie zadań warunkiem skutecznego wykorzystania budżetu zadaniowego ………………………..77
Rozdział III.
Witold M. Orłowski
Cele formułowane w budżecie zadaniowym jako niezbędny element zarządzania środkami publicznymi przez efekty…………..81
3.1. Znaczenie poprawnego sformułowania celów w budżecie zadaniowym ……………………………………………..81
3.2. Różnice między celami stawianymi przed organizacją biznesową a instytucjami sektora publicznego ………………..84
3.3. Podstawowe zasady towarzyszące formułowaniu celów …………………………………………………………89
3.4. Pożądany mechanizm formułowania celów ……………………………………………………………………94
3.5. Macierz ocen poprawności formułowania celów budżetu zadaniowego …………………………………………….97
3.6. Doświadczenia niektórych państw w zakresie formułowania celów dla zadań finansowanych przez budżet państwa ……..109
3.6.1. Holandia ……………………………………………………………………………………109
3.6.2. Słowacja ……………………………………………………………………………………110
3.6.3. Irlandia ……………………………………………………………………………………111
3.6.4. Francja …………………………………………………………………………………….112
3.7. Podsumowanie …………………………………………………………………………………………112
Rozdział IV.
Andrzej Pogoda, Marek Chrzanowski, Krzysztof Marczewski
Fundamentalne znaczenie miernika jako elementu ściśle skorelowanego z celami w ramach budżetu zadaniowego …………..115
4.1. Rodzaje mierników …………………………………………………………………………………….115
4.1.1. System (instrument) pomiaru wykonania zadań …………………………………………………….115
4.1.2. Sposoby klasyfi kacji mierników stopnia realizacji celów/zadań ……………………………………119
4.1.2.1. Klasyfi kacje oparte na „zasadzie modelu produkcji” lub „zasadzie 3 E” ……………………119
4.1.2.2. Klasyfi kacja oparta na Strategicznej Karcie Wyników ……………………………………137
4.2. Przesłanki, jakie powinny towarzyszyć doborowi danego rodzaju miernika do zadania ……………………………145
4.2.1. Określenie misji i celów danego zadania lub programu …………………………………………….145
4.2.2. Identyfi kacja do czego służyć będzie informacja otrzymana w wyniku zastosowania danego miernika ……..146
4.2.3. Zidentyfi kowanie, które aspekty wykonania zadań będą podlegać pomiarowi …………………………..146
4.2.4. Wybór mierników wykonania zadań ……………………………………………………………….149
4.2.5. Wybór kryterium oceny ………………………………………………………………………..149
4.2.6. Wyjaśnienie przyczyn dobrego lub złego wykonania zadań …………………………………………..150
4.2.7. Zaprezentowanie wyników dokonanych pomiarów …………………………………………………….151
4.3. Częste błędy popełniane przy tworzeniu mierników – dobre i złe praktyki …………………………………….151
4.3.1. Przykłady dobrych praktyk …………………………………………………………………….151
4.3.2. Przykłady złych praktyk ………………………………………………………………………156
4.3.3. Ocena jakości mierników ………………………………………………………………………159
4.4. Holandia, Francja i Irlandia jako kraje posiadające kilkuletnie doświadczenie w zakresie formułowania mierników …161
4.4.1. Holandia ……………………………………………………………………………………161
4.4.2. Francja …………………………………………………………………………………….164
4.4.3. Irlandia ……………………………………………………………………………………168
4.5. Podsumowanie …………………………………………………………………………………………170
Rozdział V.
Marta Postuła, Piotr Perczyński
Budżet zadaniowy a Polska; uwagi końcowe …………………………………………………………………….173
5.1. Prace nad budżetem zadaniowym w Polsce w latach 2006–2008 …………………………………………………173
5.2. Kierunek prac nad metodyką budżetu zadaniowego w roku 2008 i latach następnych ………………………………176
5.2.1. Działania podjęte w 2008 r. …………………………………………………………………..176
5.2.1.1. Harmonogram prac nad wdrożeniem budżetu zadaniowego w latach 2008-2015 ……………………177
5.2.1.2. Nowa metodologia oparta na funkcjonalnym i zadaniowym układzie budżetu ……………………179
5.2.1.3. Nowe regulacje prawne w zakresie budżetu zadaniowego w Polsce
– zmiany w ustawie o finansach publicznych ……………………………………………..182
5.2.1.4. Programy wieloletnie w ustawie budżetowej w układzie zadaniowym ………………………….183
5.2.1.5. Opracowanie uzasadnienia do projektu ustawy budżetowej na 2009 r. – wnioski na przyszłość …..184
5.3. Podsumowanie …………………………………………………………………………………………188
Aneks 1 ………………………………………………………………………………………………….189
Aneks 2 ………………………………………………………………………………………………….193
Aneks 3 ………………………………………………………………………………………………….204
Noty o autorach …………………………………………………………………………………………..211
Bibliografia ……………………………………………………………………………………………..213
Dokumenty i akty prawne ……………………………………………………………………………………217